راهنمای خرید قطعات یونیت دندانپزشکی: آموزش تعمیر

یونیت دندانپزشکی قلب تپنده هر مطب است و عملکرد بی‌نقص آن به سلامت و کارایی قطعات یونیت دندانپزشکی بستگی دارد. هرگونه اختلال کوچک در یکی از این قطعات می‌تواند کل فرآیند درمان را متوقف کرده، باعث اتلاف وقت بیمار و دندانپزشک شود و هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده‌ای را به همراه داشته باشد.

در این راهنمای جامع، به بررسی دقیق اجزای مختلف، از قطعات صندلی دندانپزشکی گرفته تا اینسترومنت‌ها و سیستم‌های داخلی می‌پردازیم. همچنین، نکات کلیدی برای خرید لوازم یدکی یونیت دندانپزشکی، تفاوت قطعات اصلی و غیر اصلی، روش‌های نگهداری پیشگیرانه و راهکارهای عیب‌یابی مشکلات رایج را مرور خواهیم کرد. درک صحیح از عملکرد این اجزا به شما کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری کار کنید و از بروز مشکلات فنی جلوگیری نمایید.

---

یونیت دندانپزشکی از چه قطعاتی تشکیل شده؟

برای مدیریت و نگهداری بهینه، ابتدا باید ساختار و اجزای تشکیل‌دهنده دستگاه را بشناسیم. یک یونیت دندانپزشکی مجموعه‌ای پیچیده از سیستم‌های مکانیکی، الکترونیکی و پنوماتیکی است که هرکدام وظیفه‌ای حیاتی بر عهده دارند.

اجزای اصلی یونیت دندانپزشکی کدامند؟

در ادامه به تفکیک، مهم‌ترین بخش‌ها اجزای یونیت دندانپزشکی و قطعات یونیت دندانپزشکی را تشریح می‌کنیم.

۱. صندلی دندانپزشکی و قطعات آن

صندلی، به‌عنوان تکیه‌گاه بیمار و پلتفرم اصلی کار دندانپزشک، یکی از پرکاربردترین بخش‌های یونیت است. قطعات صندلی دندانپزشکی باید از کیفیت بالایی برخوردار باشند تا هم راحتی بیمار و هم ارگونومی دندانپزشک را تأمین کنند.

• موتور صندلی: معمولاً موتورهای گیربکسی ۲۴ ولت (DC) وظیفه حرکت صندلی در جهت بالا/پایین و تنظیم پشتی را بر عهده دارند. کیفیت این موتور مستقیماً بر حرکت نرم، بی‌صدا و طول عمر صندلی تأثیر می‌گذارد.
• جک گازی: در برخی مدل‌ها برای کمک به حرکت پشتی یا تنظیم ارتفاع زیرسری استفاده می‌شود.
• برد کنترل صندلی: مغز متفکر صندلی که فرمان‌های حرکتی را از پدال یا تابلت دریافت و به موتورها ارسال می‌کند. خرابی این برد می‌تواند کل حرکات صندلی را مختل کند.
• زیرسری و پشتی: طراحی ارگونومیک این قطعات برای راحتی بیمار در طول درمان‌های طولانی حیاتی است. روکش آن‌ها نیز باید قابل شستشو و مقاوم در برابر مواد ضدعفونی‌کننده باشد.

۲. تابلت (میز پزشک) و اینسترومنت‌ها

تابلت مرکز کنترل درمان و محل قرارگیری اینسترومنت‌های چرخشی است. قطعات یونیت دندانپزشکی که روی تابلت قرار دارند، بیشترین تعامل را با دندانپزشک دارند.

• شلنگ‌های اینسترومنت: شامل شلنگ توربین (دو سوراخ یا چهار سوراخ)، شلنگ ایرموتور و میکرو موتور، و شلنگ پوار (آب و هوا). کیفیت این شلنگ‌ها در انتقال دقیق هوا و آب و جلوگیری از نشتی بسیار مهم است.
• برد تابلت: وظیفه کنترل و توزیع آب و هوا به اینسترومنت‌ها، فعال‌سازی چیپ‌بلوئر و سایر تنظیمات را بر عهده دارد.
• نگهدارنده اینسترومنت (هلدر): دارای میکروسوئیچ‌هایی است که با برداشتن یا گذاشتن هر اینسترومنت، آن را فعال یا غیرفعال می‌کند. خرابی این میکروسوئیچ‌ها از مشکلات رایج است.
• پوار (سرنگ آب و هوا): این قطعه برای شستشو و خشک کردن دندان استفاده می‌شود و گرفتگی نازل‌های آن می‌تواند عملکردش را مختل کند.

۳. کراشوار و قطعات مرتبط

این بخش وظیفه جمع‌آوری مایعات و بزاق بیمار و همچنین تأمین آب برای شستشوی دهان را دارد. قطعات یونیت دندانپزشکی در این قسمت به دلیل تماس مداوم با آب و مواد زائد، مستعد رسوب‌گرفتگی و خرابی هستند.

• شیر برقی: قطعه‌ای الکترومکانیکی که جریان آب به دوش آب لیوان و کاسه کراشوار را کنترل می‌کند. سوختن بوبین یا گرفتگی مجرای داخلی از مشکلات شایع آن است.
• دوش آب لیوان و کاسه‌شوی: نازل‌هایی که وظیفه پر کردن لیوان و شستشوی کاسه کراشوار را دارند.
• ساکشن‌ها:
  • ساکشن هوایی (Air Jet): با استفاده از جریان هوا، مکش ایجاد می‌کند. قدرت آن کمتر است اما ساختار ساده‌تری دارد.
  • ساکشن آبی (Water Jet): با استفاده از فشار آب شهری، مکش بسیار قوی‌تری ایجاد می‌کند.
  • فیلتر ساکشن: قطعه‌ای حیاتی برای جلوگیری از ورود ذرات جامد و آمالگام به سیستم فاضلاب و لوله‌های داخلی. این فیلتر باید به طور منظم تمیز شود.

۴. بازوی یونیت و چراغ

چراغ یونیت برای تأمین نور کافی و بدون سایه در ناحیه درمان ضروری است. بازوی یونیت نیز باید امکان موقعیت‌دهی دقیق و پایدار چراغ و تابلت را فراهم کند.

• چراغ یونیت: در دو نوع اصلی هالوژن و LED موجود است. چراغ‌های LED به دلیل تولید گرمای کمتر، طول عمر بالاتر و کیفیت نور بهتر (نزدیک به نور روز)، امروزه محبوبیت بیشتری دارند. کیفیت رفلکتور (منعکس‌کننده) و وجود سنسور برای روشن/خاموش کردن بدون تماس، از ویژگی‌های مهم آن است.
• بازوی اصلی (Main Arm): این بازو باید تعادل وزنی خوبی داشته باشد تا چراغ و تابلت در موقعیت تنظیم‌شده ثابت بمانند و دچار افتادگی نشوند.

۵. جعبه باکس و سیستم‌های داخلی

جعبه اصلی یونیت، محل قرارگیری زیرساخت‌های حیاتی دستگاه است. بسیاری از قطعات یونیت دندانپزشکی که عملکرد کلی دستگاه به آن‌ها وابسته است، در این بخش قرار دارند.

• پدال پایی: ابزار کنترل اصلی برای فعال‌سازی اینسترومنت‌ها و در برخی مدل‌ها، کنترل حرکات صندلی. پدال‌ها می‌توانند ساده (فقط قطع و وصل) یا چندمنظوره باشند.
• سیستم تغذیه آب: می‌تواند به صورت اتصال مستقیم به آب شهر یا استفاده از بطری آب اضطراری (Bottle Water System) باشد. استفاده از بطری، امکان بهره‌گیری از آب مقطر و کنترل بهتر بهداشت آب را فراهم می‌کند.
• رگولاتور هوا و آب: قطعاتی برای تنظیم و تثبیت فشار هوای ورودی به یونیت و فشار آب داخلی. تنظیم نبودن این رگولاتورها علت اصلی بسیاری از مشکلات عملکردی اینسترومنت‌ها است.
• شیرهای ورودی و فیلترها: شیرهای اصلی قطع و وصل آب و هوا و فیلترهای اولیه برای جلوگیری از ورود ناخالصی به قطعات یونیت دندانپزشکی در این قسمت قرار دارند.

---

راهنمای خرید قطعات یونیت دندانپزشکی

دیر یا زود، هر یونیتی نیاز به تعویض قطعه پیدا می‌کند. یک خرید آگاهانه می‌تواند از هزینه‌های تکراری و مشکلات آتی جلوگیری کند.

قبل از خرید قطعات یدکی یونیت به چه نکاتی توجه کنیم؟

تجربه نشان داده است که توجه به چند نکته ساده قبل از خرید، تفاوت چشمگیری در نتیجه نهایی ایجاد می‌کند.

۱. سازگاری قطعه با مدل یونیت شما

قطعات یونیت دندانپزشکی تولید شده توسط برندهای مختلف مانند پارس دنتال، پارتاک دنتال، شیک طب، فیروزدنتال، وصال گستر یا برندهای خارجی مثل زیگر (Siger) و دنتوس (Dentos) لزوماً با یکدیگر سازگار نیستند. حتی مدل‌های مختلف از یک برند نیز ممکن است قطعات متفاوتی داشته باشند. همیشه مدل و سال ساخت یونیت خود را بدانید و در صورت امکان، از قطعه معیوب عکس گرفته و با فروشنده به اشتراک بگذارید تا از خرید قطعه اشتباه جلوگیری شود.

۲. تفاوت قطعات اصلی (Original) و غیر اصلی (High-Copy/OEM)

• قطعات اصلی (Original): توسط خود شرکت سازنده یونیت تولید شده و بالاترین کیفیت و سازگاری را دارند، اما قیمت آن‌ها نیز بالاتر است.
• قطعات غیر اصلی (OEM/High-Copy): توسط شرکت‌های دیگر تولید می‌شوند. این قطعات معمولاً قیمت پایین‌تری دارند اما کیفیت آن‌ها می‌تواند بسیار متغیر باشد. خرید این نوع قطعات یونیت دندانپزشکی از یک فروشنده معتبر که کیفیت محصولات خود را تضمین می‌کند، می‌تواند یک گزینه اقتصادی و منطقی باشد.

۳. از کجا قطعات یونیت دندانپزشکی بخریم؟

پیدا کردن یک مرکز فروش قطعات یونیت دندانپزشکی که هم معتبر باشد و هم پشتیبانی فنی خوبی ارائه دهد، بسیار مهم است.

• فروشگاه‌های آنلاین معتبر: این فروشگاه‌ها معمولاً تنوع بالایی از قطعات را با مشخصات کامل ارائه می‌دهند و امکان مقایسه قیمت‌ها را فراهم می‌کنند همانند ترب، پارتاک دنتال، دیجی کالا
• فروشگاه‌های فیزیکی و شرکت‌های خدماتی: برای قطعاتی که نصب آن‌ها نیاز به تخصص دارد، مراجعه به شرکت‌های معتبر که خدمات نصب و تعمیر را نیز ارائه می‌دهند، انتخاب بهتری است.

---

نگهداری و تعمیرات متداول قطعات یونیت

نگهداری صحیح، بهترین راه برای کاهش هزینه‌های تعمیر و افزایش طول عمر دستگاه است.

افزایش طول عمر قطعات یونیت با نگهداری صحیح

ایجاد یک روتین نگهداری، سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌ای برای مطب شماست. در ادامه یک چک‌لیست پیشنهادی ارائه می‌شود:

• تخلیه آب کمپرسور هوا (برای جلوگیری از ورود رطوبت و زنگ‌زدگی به قطعات یونیت دندانپزشکی).
• شستشو و ضدعفونی کردن روکش صندلی، کاسه کراشوار و سطوح تابلت.
• بررسی عملکرد صحیح پوار و ساکشن‌ها در انتهای روز.
• تمیز کردن فیلتر ساکشن (بسیار مهم).
• روغن‌کاری صحیح اینسترومنت‌ها (توربین و ایرموتور) طبق دستورالعمل سازنده.
• بررسی بطری آب اضطراری و تمیز کردن آن برای جلوگیری از ایجاد بایوفیلم.
• بررسی فشار هوای ورودی از رگولاتور (معمولاً بین ۳ تا ۵ بار).
• تمیز کردن فیلتر آب ورودی یونیت.
• بررسی اتصالات و شلنگ‌ها از نظر نشتی آب یا هوا.
• بررسی عملکرد تمامی میکروسوئیچ‌های روی تابلت و پدال.

عیب‌یابی و تعمیر رایج‌ترین مشکلات قطعات یونیت

شناخت علل مشکلات رایج به شما کمک می‌کند تا در بسیاری از موارد، بدون نیاز به تکنسین، مشکل را برطرف کنید.

مشکل: کاهش قدرت توربین یا ایرموتور

• علت احتمالی:
  1. فشار هوای نامناسب: اولین و شایع‌ترین علت.
  2. خرابی یا فرسودگی کارتریج (بلبرینگ‌ها) توربین.
  3. گرفتگی یا پیچ‌خوردگی شلنگ توربین.
  4. کثیف بودن فیلتر رگولاتور هوا.
• راه حل:
  1. فشار هوای رگولاتور یونیت را چک کنید. باید روی فشار استاندارد توربین شما (معمولاً بین ۲.۲ تا ۲.۸ بار) تنظیم باشد.
  2. شلنگ را از نظر پیچ‌خوردگی بررسی کنید.
  3. اگر با تنظیم فشار مشکل حل نشد، احتمالاً زمان تعویض کارتریج فرا رسیده است.

مشکل: کار نکردن یا مکش ضعیف ساکشن

• علت احتمالی:
  1. گرفتگی فیلتر ساکشن: شایع‌ترین علت (۹۰٪ موارد).
  2. گرفتگی در مسیر شلنگ ساکشن.
  3. خرابی قطعه ایجادکننده مکش (ونتوری در ساکشن آبی یا موتور در ساکشن برقی).
• راه حل:
  1. یونیت را خاموش کرده، درپوش فیلتر ساکشن (معمولاً کنار کراشوار) را باز کنید.
  2. توری فیلتر را خارج کرده و زیر آب پرفشار با یک برس تمیز کنید تا تمام مواد زائد خارج شوند.
  3. پس از جا زدن فیلتر، عملکرد ساکشن را مجدداً تست کنید. این کار ساده، بسیاری از تماس‌ها با تعمیرکار را غیرضروری می‌کند.

مشکل: حرکت نکردن صندلی یا کار نکردن پدال

• علت احتمالی:
  1. قطع بودن فیوز اصلی یونیت یا فیوز برد صندلی.
  2. ایراد در سیم‌کشی یا اتصالات پدال پایی.
  3. خرابی میکروسوئیچ‌های پدال.
  4. خرابی رله یا قطعات روی برد الکترونیکی کنترل صندلی.
• راه حل:
  1. ابتدا از اتصال یونیت به برق و سالم بودن فیوز اصلی اطمینان حاصل کنید.
  2. اتصالات پدال به یونیت را چک کنید.
  3. اگر با این اقدامات مشکل حل نشد، به دلیل پیچیدگی سیستم‌های الکترونیکی، بهتر است با یک تکنسین متخصص قطعات یونیت دندانپزشکی تماس بگیرید.

---

گفتار پایانی

همانطور که دیدیم، یونیت دندانپزشکی مجموعه‌ای از قطعات هماهنگ است که شناخت آن‌ها نه یک گزینه، بلکه یک ضرورت حرفه‌ای است. درک عمیق از آناتومی دستگاه، خرید هوشمندانه قطعات یونیت دندانپزشکی با توجه به سازگاری و کیفیت، و اجرای یک برنامه نگهداری منظم، سه رکن اصلی برای تضمین عملکرد پایدار، کاهش هزینه‌های غیرمنتظره و افزایش طول عمر این ابزار حیاتی است. با سرمایه‌گذاری اندکی زمان برای یادگیری و نگهداری، می‌توانید سال‌ها با آرامش خاطر و بدون دغدغه‌های فنی، بر روی مهم‌ترین وظیفه خود یعنی ارائه بهترین درمان به بیماران، تمرکز کنید.

سوالات متداول (FAQ) در مورد قطعات یونیت دندانپزشکی

1. طول عمر مفید قطعات اصلی یونیت دندانپزشکی چقدر است؟

طول عمر قطعات به شدت به کیفیت ساخت، میزان استفاده و نحوه نگهداری بستگی دارد. به طور متوسط، قطعاتی مانند موتور صندلی و شیرهای برقی باکیفیت می‌توانند بیش از ۱۰ سال عمر کنند. اما قطعات مصرفی مانند کارتریج توربین، شلنگ‌ها و فیلترها بسته به میزان کارکرد، ممکن است نیاز به تعویض سالانه یا دوسالانه داشته باشند. نگهداری منظم کلید افزایش طول عمر همه قطعات است.

2. آیا می‌توان از قطعات یک برند برای یونیت برند دیگر استفاده کرد؟

در برخی موارد بله، اما به عنوان یک قانون کلی خیر. قطعاتی مانند پوار، سرساکشن یا برخی شیرهای برقی ممکن است استاندارد مشترکی داشته باشند. اما قطعاتی مانند بردهای الکترونیکی، موتورهای صندلی و قاب‌های بدنه تقریباً همیشه مختص یک برند و مدل خاص هستند.

3. سرویس دوره‌ای یونیت دندانپزشکی شامل چه مواردی می‌شود؟

سرویس دوره‌ای جامع (معمولاً هر ۶ ماه یا سالی یکبار) توسط تکنسین متخصص شامل موارد زیر است: آچارکشی و روانکاری بازوها، کالیبراسیون فشار آب و هوای اینسترومنت‌ها، بررسی کامل سیستم ساکشن و فاضلاب، چک کردن تمام اتصالات الکتریکی و پنوماتیکی برای جلوگیری از نشتی، تمیز کردن رگولاتورها و فیلترهای داخلی و بررسی عملکرد ایمنی و توقف اضطراری صندلی.

4. مهمترین قطعه در یونیت دندانپزشکی کدام است؟

پاسخ به این سوال دشوار است زیرا یونیت یک سیستم یکپارچه است. اما از دیدگاه عملکردی، “برد کنترل اصلی” یا “برد تابلت” را می‌توان مغز دستگاه دانست که بدون آن هیچ‌کدام از ابزارها کار نمی‌کنند. از دیدگاه هزینه‌ای و ساختاری، “موتورهای صندلی” و “شاسی اصلی” از مهم‌ترین و گران‌ترین بخش‌ها هستند. با این حال، خرابی یک قطعه کوچک مانند “شیر برقی” یا “فیلتر ساکشن” نیز می‌تواند کل کار مطب را متوقف کند.

منبع : https://partakdental.com/product-category/dental-equipment-parts/dental-chair-unit-parts/