سیستم تولیدمثل زنان با مکانیسم پیچیده و دقیقی عمل می‌کند که چرخه قاعدگی یکی از بارزترین نشانه‌های سلامت این سیستم محسوب می‌شود. در شرایط طبیعی، فاصله بین دو قاعدگی باید بین ۲۴ تا ۳۸ روز باشد و هرگونه انحراف از این بازه زمانی می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات در بدن باشد. تأخیر در قاعدگی به مواردی اطلاق می‌شود که خونریزی ماهیانه ۷ روز یا بیشتر بعد از تاریخ مورد انتظار آغاز نشود.
اما شاید بپرسید دیر شدن عادت ماهیانه تا چند روز طبیعی است؟ اگر این تأخیر به ۶ هفته برسد، به عنوان عدم وقوع قاعدگی (آمنوره) طبقه‌بندی می‌شود. البته باید توجه داشت که تأخیرهای کوتاه مدت (2-1 روز) معمولاً طبیعی تلقی می‌شوند. عوامل متعددی می‌توانند بر زمانبندی چرخه قاعدگی تأثیر بگذارند، از استرس و تغییرات وزن گرفته تا اختلالات هورمونی و بیماری‌های زمینه‌ای.
در این مقاله به بررسی عوامل شایعی می‌پردازیم که می‌توانند باعث تأخیر در شروع قاعدگی شوند. شناخت این عوامل به شما کمک می‌کند وضعیت بدنتان را بهتر درک کرده و در صورت نیاز اقدامات مناسب را انجام دهید.
دیر شدن عادت ماهیانه تا چند روز طبیعی است؟
تأخیر ۱ تا ۲ روز معمولاً طبیعی است و تأخیر بیش از ۷ روز، دیررس محسوب می‌شود. در صورتیکه بیش از ۶ هفته پریود نشوید، به آن آمنوره (قطع قاعدگی) می‌گویند که در این صورت نیاز به مراجعه پزشک جهت درمن و پیگیری علت وقوع آن می‌باشد. عوامل متعددی می‌توانند بر تأخیر قاعدگی مؤثر باشند که در ادامه به معرفی و بررسی آنها می‌پردازیم.
چه عواملی بر دیر شدن عادت ماهیانه مؤثر هستند؟
1.استرس: استرس شدید می‌تواند با فعال کردن سیستم جنگ یا گریز در بدن، چرخه قاعدگی را مختل کند. هیپوتالاموس در مغز با ترشح هورمون‌های استرس، عملکردهای غیرضروری مانند تولیدمثل را موقتاً متوقف می‌کند. این مکانیسم دفاعی می‌تواند منجر به توقف تخمک‌گذاری و در نتیجه تأخیر در پریود شود. بدن حتی در مواجهه با استرس‌های روزمره (نه فقط تهدیدات فیزیکی) این واکنش را نشان می‌دهد.
2.تغییرات وزن: نوسانات قابل توجه وزن می‌تواند چرخه قاعدگی را تحت تأثیر قرار دهد. افزایش یا کاهش شدید چربی بدن موجب اختلال در تعادل هورمونی شده و ممکن است منجر به تأخیر یا قطع پریود شود.
3.ورزش شدید: ورزش سنگین و طولانی مدت می‌تواند منجر به اختلال در چرخه قاعدگی یا حتی قطع آن شود. این وضعیت که بیشتر در ورزشکاران حرفه‌ای و افرادی با تمرینات فشرده دیده می‌شود، معمولاً به دلایل زیر رخ می‌دهد:
- کاهش ذخایر انرژی: وقتی میزان کالری سوزانده شده از کالری دریافتی بیشتر شود، بدن انرژی کافی برای عملکردهای غیرضروری مانند تولیدمثل نخواهد داشت.
- تغییرات هورمونی: فعالیت بدنی شدید می‌تواند سطح هورمون‌های استرس را افزایش داده و تعادل هورمون‌های جنسی را برهم بزند.
خوشبختانه این وضعیت معمولاً موقتی است و با کاهش شدت تمرینات یا افزایش دریافت کالری، چرخه قاعدگی به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
4.سندرم تخمدان پلی کیستیک:
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یک اختلال هورمونی شایع در زنان است که تأثیر مستقیمی بر چرخه قاعدگی دارد. در این شرایط، عدم تعادل هورمونی منجر به مشکلات تخمک‌گذاری می‌شود که خود را به اشکال مختلف نشان می‌دهد:
قاعدگی‌های نامنظم با فواصل طولانی
خونریزی‌های بسیار سنگین یا بسیار سبک
قطع کامل قاعدگی (آمنوره ثانویه)
رشد موهای زائد در صورت و بدن (هیرسوتیسم)
مشکلات پوستی شامل آکنه و تیرگی پوست
ریزش مو با الگوی مردانه
مقاومت به انسولین و افزایش وزن
تشکیل زائده‌های پوستی (آکانتوز نیگریکانس)
مشکلات باروری
5. استفاده از روش‌های پیشگیری هورمونی:
استفاده از روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری می‌تواند الگوی قاعدگی را به شکل قابل توجهی تغییر دهد. این تأثیرات بسته به نوع روش پیشگیری متفاوت است:
1-5 قرص‌های ضدبارداری ترکیبی:
معمولاً باعث قاعدگی‌های منظم و قابل پیش‌بینی می‌شوند.
ممکن است در ماه‌های اول استفاده باعث نامنظمی موقت شوند.
پس از قطع مصرف، بازگشت به چرخه طبیعی ممکن است 3-6 ماه طول بکشد.
2-5 روش‌های هورمونی طولانی‌اثر:
آمپول‌های تزریقی، ایمپلنت‌ها و IUDهای هورمونی
اغلب باعث کاهش قابل توجه خونریزی یا قطع کامل قاعدگی می‌شوند.
این اثر کاملاً طبیعی و بی‌خطر محسوب می‌شود.
6. دوران پیش‌یائسگی:
دوران پیش‌یائسگی که معمولاً از دهه ۴۰ زندگی آغاز می‌شود، با تغییرات محسوس در الگوی قاعدگی همراه است. این دوره انتقالی که ممکن است چندین سال به طول بیانجامد، با ویژگی‌های زیر همراه است:
نامنظمی شدید در سیکل‌های ماهیانه
امکان قطع موقت قاعدگی برای چند ماه و بازگشت ناگهانی
تغییر در میزان خونریزی (سبک‌تر یا سنگین‌تر از حد معمول)
تغییر در مدت زمان خونریزی
گرگرفتگی و تعریق شبانه
نوسانات خلقی
اختلالات خواب
خشکی واژن
تغییر در میل جنسی
7. یائسگی زودرس:
یائسگی زودرس (نارسایی زودرس تخمدان) شرایطی است که در آن عملکرد تخمدان‌ها قبل از ۴۰ سالگی متوقف می‌شود. این وضعیت با پیامدهای قابل توجهی همراه است:
نامنظمی و تأخیر در پریودها (از اولین نشانه‌های هشداردهنده)
قطع کامل قاعدگی (آمنوره)
کاهش قابل توجه سطح استروژن و سایر هورمون‌های جنسی
گرگرفتگی شدید
تعریق شبانه
اختلالات خواب
خشکی واژن
کاهش میل جنسی
مقاربت دردناک
نوسانات خلقی
تحریک‌پذیری
اضطراب یا افسردگی
کاهش شدید قدرت باروری
نیاز به روش‌های کمک باروری در صورت تمایل به بارداری
8. اختلالات تیروئید:
غده تیروئید به عنوان تنظیم‌کننده اصلی متابولیسم بدن، نقش مهمی در عملکرد سیستم تولیدمثل زنان ایفا می‌کند. هرگونه اختلال در عملکرد این غده می‌تواند موجب بینظمیهای قاعدگی شود:
1-8 پرکاری تیروئید:
تأخیر در قاعدگی یا قطع کامل آن
آمنوره (قطع قاعدگی به مدت چند ماه)
کاهش خونریزی قاعدگی
2-8 کم‌کاری تیروئید:
خونریزی‌های سنگین و طولانی مدت
کوتاه شدن فواصل بین قاعدگی‌ها
آمنوره
9. بیماری مزمن:
برخی از مشکلات مزمن سلامتی، به ویژه بیماری سلیاک و دیابت، گاهی اوقات با بینظمیهای قاعدگی مرتبط هستند. بیماری سلیاک یک بیماری خودایمنی است که بر سیستم گوارش شما تأثیر می‌گذارد. هنگامی که افراد مبتلا به بیماری سلیاک گلوتن می‌خورند، سیستم ایمنی بدن آنها با حمله به پوشش روده کوچک واکنش نشان می‌دهد. وقتی روده کوچک آسیب می‌بیند، توانایی بدن در جذب مواد مغذی از غذا مختل می‌شود که می‌تواند منجر به سوء تغذیه شود و بر تولید طبیعی هورمون تأثیر می‌گذارد و منجر به قطع پریود و سایر بینظمیهای قاعدگی می‌شود. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ نیز ممکن است در موارد نادر دچار قطع پریود شوند. این اتفاق معمولاً فقط زمانی رخ می‌دهد که سطح قند خون کنترل نشود.
10. بارداری:
وقتی پریود به تأخیر می‌افتد، بارداری یکی از اولین احتمالاتی است که باید در نظر گرفته شود، به خصوص اگر فرد از نظر جنسی فعال باشد.
1-10 علائم اولیه بارداری:
حساسیت و تورم سینه‌ها
حالت تهوع صبحگاهی (گاهی در هر ساعت از روز)
خستگی مفرط و غیرعادی
تکرر ادرار
تغییر در حس بویایی و ذائقه
لکه‌بینی خفیف (لانه‌گزینی)
تجارب بیماران
نازنین، 29 ساله:” من همیشه پریود منظمی داشتم. 2 ماه بود که به شکل مداوم پریودم عقب می‌افتاد و دچار لکه بینی می‌شدم. همچنین رشد موهای زائد را در بدنم شاهد بودم. پس از مراجعه به پزشک متخصص، متوجه شدم به PCOS مبتلا هستم و الان 3 ماه هست که تحت نظر پزشک، شرایطم بهبود پیدا کرده است.”
دلارام، 33 ساله:” من ماه پیش یک رابطه‌ی محافظت‌نشده داشتم. وقتی به موعد پریودی رسیدم، خونریزی نداشتم. این تعویق تا 10 روز ادامه پیدا کرد. پس از 21 روز که از رابطه‌ام گذشت، تست بارداری دادم و تستم مثبت بود. الان 3 ماه هست که باردارم.”
زهرا، 17 ساله:” من سال دیگر کنکور دارم و دائما دچار استرس هستم. در یک ماه آتی یک آزمون بسیار مهم دارم. حدود دو ماهی هست که پریودم نامنظم شده و دچار تعویق می‌شود. پس از مشورت با داروساز متوجه شدم علت این نامنظمی، استرس مزمن است. الان ب کملپکس مصرف میکنم و بسیار استرسم کمتر شده.”
سؤالات متداول:
- دیر شدن عادت ماهیانه تا چند روز طبیعی محسوب می‌شود؟ تأخیر ۱ تا ۲ روز معمولاً طبیعی است و تأخیر بیش از ۷ روز، دیررس محسوب می‌شود. اگر ۶ هفته یا بیشتر پریود نشوید، به آن آمنوره (قطع قاعدگی) می‌گویند.
- چه عواملی باعث تأخیر در پریود می‌شوند؟ استرس، تغییرات وزن شدید، ورزش سنگین و طولانی‌مدت، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، استفاده از روش‌های پیشگیری هورمونی، دوران پیش‌یائسگی، یائسگی زودرس، اختلالات تیروئید، بیماری‌های مزمن (مثل دیابت یا سلیاک) و بارداری.
- آیا تأخیر ۱۰ روزه در پریود طبیعی است؟ خیر، تأخیر بیش از ۷ روز غیرطبیعی محسوب می‌شود و باید علت آن بررسی شود.
- چه زمانی باید نگران تأخیر پریود باشم؟ اگر بیش از ۶ هفته پریود نشوید یا همراه با علائم غیرعادی (درد شدید، خونریزی نامنظم، ریزش مو، آکنه شدید) باشد.
- آیا ورزش بر قاعدگی تأثیر گذار است؟ بله، ورزش‌های سنگین (مثل دو ماراتن یا تمرینات فشرده) با کاهش ذخایر انرژی و تغییر هورمون‌ها، ممکن است باعث قطع موقت قاعدگی شوند.
- آیا مصرف قرص‌های ضدبارداری روی پریود تأثیر می‌گذارد؟ بله، ممکن است در ماه‌های اول باعث بینظمی شود. همچنین، پس از قطع مصرف، ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد تا چرخه به حالت عادی برگردد.
- علائم یائسگی زودرس چیست؟ قطع پریود قبل از ۴۰ سالگی، گرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن، کاهش میل جنسی و نوسانات خلقی
- آیا بیماری تیروئید بر عقب افتادن قاعدگی مؤثر است؟ بله پرکاری تیروئید سبب تأخیر یا قطع پریود شده و کم‌کاری تیروئید منجر به خونریزی‌های سنگین یا نامنظم می‌شود.
جمع بندی:
تأخیر عادت ماهیانه تا ۷ روز در بسیاری از موارد طبیعی است و ممکن است ناشی از عوامل موقتی مانند استرس، تغییرات وزن یا ورزش شدید باشد. اما اگر این تأخیر بیش از ۶ هفته طول بکشد یا همراه با علائم هشداردهنده (مانند درد شدید، خونریزی غیرعادی یا علائم هورمونی) باشد، باید به پزشک مراجعه کنید. در صورت احتمال بارداری، انجام تست پس از یک هفته تأخیر توصیه می‌شود. در کل، توجه به الگوی قاعدگی و تغییرات بدن برای تشخیص به‌موقع مشکلات احتمالی ضروری است.
منابع:
Healthline has strict sourcing guidelines and relies on peer-reviewed studies, academic research institutions, and medical journals and associations. We only use quality, credible sources to ensure content accuracy and integrity. You can learn more about how we ensure our content is accurate and current by reading our editorial policy.
- About polycystic ovary syndrome (PCOS). (2022).
- Birth control methods. (2022).
- Casella G, et al. (2016). Celiac disease and obstetrical-gynecological contribution.
- Celiac disease and . (2018).
- Doing a pregnancy test. (2022).
Early or . (2022). - Irregular periods. (2021).
- Knowing if you are pregnant. (2021).
- Menopause basics. (2023).
- Nagma S, et al. (2015). To evaluate the effect of perceived stress on menstrual function.
- Nawaz G, et al. (2022). Amenorrhea.
- Period problems. (2021).
- Physical activity and your menstrual cycle. (2021).
- Stopped or missed periods. (2019).
- Thyroid disease. (2021).
- Williams NI, et al. (2013). Magnitude of daily energy deficit predicts frequency but not severity of menstrual disturbances associated with exercise and caloric restriction.
- Your menstrual cycle. (2021).