آبسه دندان یکی از مشکلات شایعی است که ممکن است در دوره کودکی رخ دهد و برای والدین نگران کننده باشد. این وضعیت معمولاً به دلیل عواملی مانند عفونت، ضربه، یا وجود دندان های پوسیده بروز میکند. آبسه دندان نه تنها میتواند برای کودکان درد و ناراحتی ایجاد کند ، بلکه در صورت عدم درمان به موقع میتواند مشکلات دندانی جدیتری را ایجاد کند.
در این مقاله، قصد داریم به بررسی علل، علائم، درمان و پیشگیری از آبسه دندان کودکان پرداخته و والدین را جهت مراقبت بهتر از فرزندشان درصورت بروز این شرایط راهنمایی کنیم. پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
آبسه دندان چیست؟
به نقل از دکتر آلاله طلوعی، متخصص دندانپزشک کودکان در تهران:
آبسه دندان یا به عبارتی چرک دندان، یک نوع عفونت است که باعث ایجاد التهاب و تورم در بافتهای اطراف دندان میشود. این وضعیت معمولاً با بروز یک برآمدگی متورم شبیه به یک توده در نقطهای از دندان یا لثه همراه است.
این عارضه میتواند به طور پیشرفتهتر به بافتهای استخوانی اطراف دندان و حتی دندانهای مجاور نیز گسترش یابد. آبسه دندان در کودکان معمولاً به دلیل عوامل مختلفی از جمله عفونت، ضربه، پوسیدگی دندان یا مشکلات مرتبط با تغذیه به وجود میآید.
انواع آبسه دندان کودکان
دو نوع اصلی آبسه دندان عبارتند از:
- آبسه لثهای (پری اپیکال): در این نوع آبسه، تورم و التهاب در نقطهای از لثه نزدیک به نوک دندان، که به آن پری اپیکال نیز گفته میشود، ایجاد میشود. این نوع آبسه معمولاً به علت عفونت یا التهاب در اطراف نوک دندان رخ میدهد.
- آبسه ریشه دندان (پریودنتال): در این نوع، آبسه در نزدیکی ریشه دندان، به ویژه در فضای بین دندان و لثه، ایجاد میشود. این نوع آبسه معمولاً به علت عفونت در این منطقه یا به دلیل مشکلات پریودنتال مانند بیماری لثه رخ میدهد.
از کجا بفهمیم کودکمان دچار آبسه شده است؟
علائم آبسه دندان در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد و سوزش: کودک ممکن است از درد و سوزش در ناحیه دندان مبتلا به آبسه شکایت کند، این درد معمولاً زمانی که کودک فشار یا لمس به دندان مبتلا به آبسه اعمال میکند شدیدتر میشود.
- تورم و تغییرات در لثه: لثه در نزدیکی دندان مبتلا به آبسه متورم و قرمز می شود. در برخی موارد، ممکن است برآمدگی متورمی روی لثه نیز مشاهده شود.
- تورم در نواحی دیگر: آبسه دندان ممکن است منجر به تورم در نواحی دیگر از صورت و حتی در غدههای گردنی شود.
- حساسیت بیشتر به گرما، سرما و فشار: معمولا دندان مبتلا به آبسه به گرما، سرما و فشار حساسیت بیشتری نسبت به دندانهای سالم نشان می دهد.
- بوی نامطبوع دهان: حضور آبسه در دهان ممکن است باعث تولید بوی نامطبوع در دهان شود.
- تغییر رنگ دندان: دندان مبتلا به آبسه ممکن است تغییر رنگ داشته باشد.
- درد هنگام جویدن: کودک ممکن است هنگام جویدن ، درد و ناراحتی احساس می کند.
علت آبسه دندان کودکان
عواملی که باعث آبسه دندان در کودکان می شوند عبارتند از:
- حفرههای دندانی: یکی از عوامل شایع آبسه دندان در کودکان، حفرههای دندانی است. زمانی که حفرهای در دندان کودک به پالپ دندان (ریشه دندان )نزدیک شود و عفونت ایجاد کند، میتواند منجر به آبسه دندان شود.
- ترکها یا شکستگیها: اگر دندان کودک دارای ترک یا شکستگی عمیق باشد، باکتریها میتوانند به پالپ دندان حمله کرده و التهاب و آبسه ایجاد کنند.
- عفونتهای لثه: عفونتهای لثه نیز میتوانند به آبسه دندان در کودکان منجر شوند.
- ضربه یا صدمات: ضربه یا صدماتی که به دندان کودک وارد میشود میتواند باعث آسیب و عفونت شود که در نهایت ممکن است به آبسه دندان منجر شود.
- تغذیه نامناسب: تغذیه نامناسب و مصرف بیش از حد غذاهای شیرین و نوشابهها میتواند باعث تولید اسیدهای زیاد در دهان شود که سبب تخریب دندانها و ایجاد حفرهها شده و منجر به آبسه دندان شود.
عوارض و خطرات آبسه دندان در کودک
آبسه دندان در کودکان اگر به موقع درمان نشود میتواند عوارض و خطرات جدی زیر را به همراه داشته باشد:
- تشدید درد و ناراحتی: آبسه دندان معمولاً با درد شدید و ناراحتی همراه است که میتواند زندگی روزمره کودک را تحت تأثیر قرار دهد.
- گسترش عفونت: اگر آبسه دندان درمان نشود، ممکن است عفونت به سایر مناطق دهان و حتی به سیستم عصبی و خونی بدن کودک گسترش یابد که خطرات جدی برای سلامتی آنها به همراه دارد.
- تخریب دندان: عفونتهای ناشی از آبسه دندان میتوانند منجر به تخریب پالپ دندان شده و در نتیجه، نیاز به درمانهای پیچیدهتر مانند عصب کشی دندان کودک داشته باشد.
- تأخیر در رشد دندانهای دائمی: در صورتی که آبسه دندان کودکان درمان نشود، ممکن است منجر به تخریب دندان شیری و در نتیجه تأخیر در رشد و خروج دندانهای دائمی شود.
با توجه به این عوارض، مهم است که هرگونه علائمی ناشی از آبسه دندان در کودکان را جدی بگیرید و بلافاصله به دندانپزشک کودکان مراجعه کنید تا درمان مناسب و به موقع ارائه و عوارض جدی جلوگیری شود.
روش های پیشگیری از آبسه دندان
برای پیشگیری از آبسه دندان در کودکان، میتوانید از روشهای زیر استفاده کنید:
- حفظ بهداشت دهان و دندان: به کودکان آموزش دهید که هر روز دندانهای خود را دو بار با مسواک تمیز کنند. همچنین، استفاده از محصولات ضدپلاک و ضدپوسیدگی میتواند به پیشگیری از حفرههای دندانی کمک کند.
- تغذیه سالم: تغذیه مناسب و متنوع، شامل مصرف میوهها، سبزیجات و مواد غذایی با ویتامینها و مواد معدنی مهم، میتواند به قوی ماندن دندانها و حفظ سلامت دهان کودکان کمک کند.
- اهمیت مراجعه به دندانپزشک: کودکان باید به صورت دورهای و منظم به دندانپزشک مراجعه کنند. حتی در صورتی که هیچ علامتی از مشکلی وجود نداشته باشد. این کار مشکلات دندانی را در مراحل ابتدایی تشخیص داده و از پیشرفت آنها جلوگیری میکند.
- پرهیز از مواد غذایی قندی و شیرینیها: مصرف بیش از حد مواد غذایی قندی و شیرینیها میتواند به تشکیل حفرههای دندانی و در نتیجه آبسه دندان منجر شود. بنابراین، توصیه میشود مصرف آنها را به حداقل ممکن محدود کنید.
- پیشگیری از صدمات: کودکان را آموزش دهید که از فعالیتهایی مانند جویدن اشیاء سخت، استفاده از دندان به عنوان ابزار برای باز کردن اشیاء و مصرف غذاهای سخت اجتناب کنند، زیرا این فعالیت ها میتوانند به آسیب و صدمات دندانی و در نتیجه آبسه دندان منجر شوند.
- مراجعه از دندانپزشک در صورت وقوع صدمات: در صورتی که به دندان کودک ضربه وارد شده است ، بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید تا بررسی شود که آیا صدمه به پالپ دندان رخ داده است یا خیر.
درمان آبسه دندان کودک
روش درمان آبسه دندان در کودکان بستگی به شدت و میزان عفونت، موقعیت دندان مبتلا دارد. اما در کل، درمان آبسه دندان در کودکان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مصرف داروهای ضد التهاب و ضدباکتریایی: پزشک معالج ممکن است داروهایی را تجویز کند که به کنترل التهاب و کاهش درد کمک کنند، همچنین میتواند داروهای ضدباکتریایی را نیز تجویز کند تا عفونت را کنترل کند.
- تخلیه آبسه: در برخی موارد، دندانپزشک معالج ممکن است آبسه را باز کند و محتویات آن را تخلیه کند تا فشار و درد را کاهش دهد و به عفونت پایان دهد.
- عصب کشی دندان: اگر عفونت به پالپ دندان یا ریشه دندان گسترش یابد و بهبودی با داروها و تخلیه آبسه ممکن نباشد، عصب کشی مکن است لازم باشد.(اگر در خصوص عصب کشی دندان در سنین کودکی اطلاعات کاملی نیاز دارید میتوایند مقاله عصب کشی دندان شیری کودک را مطالعه کنید.)
- ترمیم دندان: بعد از کنترل عفونت، پر کردن حفرهها و ترمیم دندانهای آسیب دیده باید انجام شود تا از تخریب بیشتر دندان جلوگیری شود.
درمان های خانگی آبسه دندان
اگرچه درمان آبسه دندان باید توسط دندانپزشک متخصص اطفال انجام شود، اما برخی از روشهای خانگی نیز ممکن است به عنوان درمانهای اولیه یا تسکیندهنده در درد و التهاب آبسه دندان مورد استفاده قرار گیرند. از جمله این روش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شستشوی دهان با آب نمک: این روش میتواند به تسکین درد و التهاب کمک کند. برای انجام این کار، یک قاشق چایخوری نمک را در یک پیمانه آب گرم حل کرده و کودک را تشویق کنید تا دهان خود را با این محلول شستشو دهد.
- قرار دادن کمپرس سرد روی صورت: قرار دادن کمپرس سرد روی ناحیه دهان میتواند به تسکین درد و التهاب کمک کند. برای اینکار مطمئن شوید که این روش هیچ گونه آسیبی به پوست کودک وارد نمی کند.
- استفاده از عصارههای طبیعی: برخی از عصارههای طبیعی مانند عصاره نعناع، آویشن، روغن چای درختی روغن نارگیل،روغن کنجد می تواند به تسکین درد و التهاب آبسه دندان کودک کمک کنند. اما قبل از استفاده از هر کدام از این مواد، بهتر است از یک پزشک مشورت بگیرید.
استفاده از روشهای خانگی ممکن است به تسکین درد و التهاب آبسه دندان کودک کمک کند. اما باید توجه داشت که این روشها نباید جایگزین درمان های دندانپزشکی شود. همچنین قبل از استفاده از هر کدام از این روشها، بهتر است با یک دندانپزشک مشورت کنید.
آیا آبسه دندان شیری برای دندان دائمی که هنوز رویش نکرده مشکل ایجاد می کند؟
بله، آبسه دندان شیری (آبسه دندان بچه) ممکن است برای دندانهای دائمی که هنوز رویش نکردهاند، مشکل ایجاد کند. علت اصلی این مشکل این است که آبسه دندان شیری ممکن است باعث فشار بر دندان دائمی زیرین شود، که میتواند باعث اختلال در رشد صحیح دندان دائمی شود.
در برخی موارد، آبسه دندان شیری میتواند باعث آسیب به بافتهای اطراف دندان دائمی شود و باعث عفونتها و مشکلات دیگر شود.
همچنین آبسه دندان شیری ممکن است باعث زود افتادن دندان شود. زمانی که یک دندان شیری مبتلا به آبسه میشود و التهاب اطراف آن رخ میدهد، فشار به بافتهای اطراف دندان افزایش مییابد. این فشار میتواند باعث ضعیف شدن بافتهای حاشیهای دندان و افتادن آن می شود.
بنابراین، اگر دندان دائمی هنوز رویش نکرده و دندان شیری دچار آبسه شده است ، بهتر است هر چه سریع تر به دندانپزشک متخصص مراجعه کنید تا اوضاع را بررسی کند و در صورت لزوم برای پیشگیری از مشکلات احتمالی و درمان مناسب اقدام کند.
برای آبسه دندان کودک چه زمانی به دندانپزشک کودکان مراجعه کنیم؟
در صورت ظاهر شدن علائم آبسه دندان یا هرگونه نشانهای از التهاب و درد در دهان کودک مراجعه به دندانپزشک کودکان ضروری است. هرگونه تورم، قرمزی، درد، یا حتی بوی بد دهان که نشان دهنده وجود مشکلات در دهان و دندانهای کودک باشد که باید بدون تاخیر مورد بررسی قرار گیرد. به طور کلی، از آنجایی که سیستم ایمنی کودکان ضعیف تر از بزرگسالان است در صورت مشاهده هر گونه علائم عفونت در دندان ها باید سریعا به دندانپزشک مراجعه شود.