تهران که امروزه یک کلانشهر بزرگ با جمعیتی بیش از 15 میلیون نفر در روز است و دود و ترافیک آن همه را کلافه میکند، روزگاری منطقهای خوش آبوهوا به شمار میرفته است. به همین پادشاهان قاجار این محل را که هوای آن چهارفصل است، به عنوان پایتخت انتخاب کرده بودند. این ویژگی تهران باعث میشود که بر خلاف تصور برخی، سفر این شهر به جز به مقصود کارهای اداری، سوغات ارزشمندی داشته باشد.
خرید سوغات در تهران به دو دسته سوغات خوراکی تهران و سوغات غیر خوراکی تهران تقسیم میشود که هر دوی این موارد به دلیل این که مشتریان سراسر کشور برای خرید سوغات تهران اقدام میکنند، کیفیت بالایی دارد. شاید ندانید که معروف ترین سوغات تهران چیست و در سفر به پایتخت، به جز رفتن به بازار و خریدهای معمول، چه چیزهایی را با خود سوغات ببرید. برای سفری اقتصادی به پایتخت ایران، میتوانید از فلایتیو اقدام به خرید بلیط هواپیما تهران با قیمت مقرون به صرفه کنید.
شیشهگری و تراش شیشه
شیشهگری و تراش شیشه هنری قدیمی با عمر بیش از ۲۰۰۰ سال است. هنر شیشهگری امروزه در ترکیب عناصر سنتی و مدرن موجب تولید آثار ویژه و منحصربهفردی شده است. این آثار زیبا و هنرمندانه یکی از سوغات سنتی تهران به شمار میآید. صنایع دستی وابسته به هنر شیشهگری و آثار ساخته شده شیشه به صورت ظروف شیشهای خاص، نقاشی روی شیشه، تراشکاری شیشه، کاشیهای دیواری تزئینی و… در بازار دیده میشوند. درست است که شیشهگری بیش از دو هزاره عمر دارد، اما آثار شیشه مدرن را میتوان سوغات جدید تهران به شمار آورد.
آثاری که از ترکیب ایدههای مدرن هنرمندان معاصر با سنتهای قدیمی شیشهگری شکل گرفته است. برای خرید این دسته از آثار هنری در تهران میتوان به بازار بزرگ تهران واقع در خیابان پانزده خرداد سر زد. در این بازار که میتوان با مترو به آن دست یافت و ایستگاه پانزده خرداد، محل ورود به آن است، بخشهای مختلفی وجود دارد که آثار شیشهای نیز بخشی از آن است. اگر در جستجوی آثار مدرنتر و منحصربهفرد هستید، میتوانید به فروشگاههای صنایع دستی خیابان نجاتاللهی و یا نمایشگاههای خاص و خصوصی سر بزنید.
سفال
سفالگری با عمر هشت هزارساله یکی از قدیمیترین فعالیتهای صنعتی مردم ایران به شمار میآید که افتخار اختراعاتی نظیر چرخ سفالگری را نیز نصیب این مردم کرده است. با توجه به خاک مناطق مختلف ایران، صنعت سفالگری که امروزه بیشتر به هنر تبدیل شده است، در نقاط مختلفی از ایران رواج دارد که تهران یکی از آنها است. اگر ادعا نکنیم که آثار سفالی تولید شده در پایتخت بهترین سوغات تهران هستند، میتوانیم بگوییم که سفالهای تهران به دلیل خاک مرغوب، از قطعات ارزشمند و قابل تحسین این شهر برای سوغات به شمار میآیند.
از زمانهای قدیم خاک شهر ری برای سفالگری معروف بوده است. کورههای آجرپزی جنوب تهران نیز شاهد این مدعاست که در آن مناطق از شهر، خاک کیفیت بالایی دارد. این موضوع در مورد آثاری سفالی تهران نیز صادق است که کارگاههای سفالگری سراسر شهر، خاک و گل رس خود را از ورامین و شهر ری تهیه میکنند. به همین دلیل سفالهای تهران شفاف بوده و بدون جلا و لعاب هم زیبا و براق هستند. همچنین خلاقیت هنرمندان سفالگر معاصر باعث شده که آثار تنها شکل سنتی نداشته و حجمهای متنوع و زیبای سفالی را در قالب ظرف و سایر وسایل کاربردی شاهد باشیم. یکی از فروشگاههایی که میتوان در آن سفالهای زیبای هنرمندانه را مشاهده و خریداری کرد، خانه سفال در تجریش است.
رودوزی
رودوزی یک هنر وابسته به صنایع دستی است که شامل انواع روشهای مختلفی است که از طریق آن، پارچه را تزئین میکنند. رودوزی معمولا با دست انجام میشود و ظرافت آن نیز به دلیل دستدوز بودن آن است. یک پارچه دارای رودوزی ممکن است از طریق گلدوزی، تکه دوزی، قلاب دوزی، منجوق دوزی، گلابتون دوزی، پته دوزی، بلوچ دوزی، زری دوزی، سرمه دوزی و نظایر آن باشد که هر کدام از آنها متعلق به یک بخش از ایران است.
در تهران نیز این هنر قدمت زیادی دارد و میتوان هنگامی که از طریق فلایتیو وارد تهران میشوید، آثار دست هنرمندان تهرانی را در فروشگاههای صنایع دستی و مراکز خوداشتغالی نظیر بازارچه پارک لاله مشاهده نمایید. آثار هنرمندان تهرانی بیشتر در قالب نقوش زیبای طبیعت بر روی پارچه دیده میشوند. علاوه بر این امروزه مراکز زیادی در تهران وجود دارد که به حمایت و احیای این هنر گام برداشته است. یکی از آنها خانه هفت دست در خیابان کریمخان زند، خیابان خردمند جنوبی، کوچه مهاجر است که میتوان با مراجعه به آن مکان، آثار ارزشمند رودوزی را به عنوان سوغات تهران خریداری کرد.
جاجیم
تهران شهری با قدمت دویست ساله است که جاجیم بافی یکی از صنایع دستی مردمان آن از گذشته بوده است. جاجیم نوعی فرش بدون پرز و ظریفتر از فرش است. بافتن جاجیمهای سنتی در زمان گذشته از فعالیتهای اقتصادی و کاربردی مردم این شهر به شمار میآمده است که امروز بیشتر حالت تزئینی به خود گرفته است که آن را به عنوان یکی از سوغاتیهای غیر خوراکی شهر تهران معرفی کرد.
هرچند جاجیم هنوز در بخشهایی از تهران و شهرهای تابعه مانند فیروزکوه، دماوند، شمیرانات و کرج، جاجیمهای کاربردی به عنوان زیرانداز نیز بافته میشود و برخی از افراد از آن استفاده میکنند. به طور کلی جاجیم به مناطقی اختصاص دارد که دامداری در آن رواج زیادی دارد زیرا با نخهای پنبهای و پشمی تولید میشود. مرکز خرید این سوغاتی زیبا در تهران، خیابان ولیعصر، تقاطع طالقانی است که فروشگاههای زیادی به فروش جاجیم، گبه و فرشهای تزئینی اقدام میکنند.
نقره و زیورآلات سنتی
نقره و زیورآلات سنتی در بسیاری از شهرهای تهران توسط هنرمندان نقرهکار ساخته و ارائه میشود. شاید بزرگترین مرکز خرید نقره در ایران را در میدان نصف جهان اصفهان دیده باشید اما بد نیست بدانید که در تهران نیز میتوانید در فروشگاههای صنایع دستی خیابان نجات اللهی یا مراکز خریدی در میدان فردوسی و تجریش فروشگاههایی از این زیورآلات سنتی و زیبا پیدا کنید.
سوهان
از صنایع دستی که بگذریم، میتوانیم به سوغات خوراکی تهران اشاره کنیم. نام سوهان بیشر با شهر قم گره خورده است ولی بد نیست که بدانیم سوهان در جنوب شهر تهران و اطراف حرم شاهزاده عبدالعظیم نیز تولید میشود. شاید بهتر باشد سوهان را سوغاتی اطراف حرمهای مطهر شهرها بدانیم تا آن را مختص شهر مذهبی قم تلقی کنیم. امکان رفتن به شهر ری و شاه عبدالعظیم از طریق مترو وجود دارد و مسیر خط کهریزک، شما را به آسانی به این منطقه میرساند. شما میتوانید در داخل مترو دستفروشان زیادی را ببینید که محصولات مختلف بازار را به فروش میرسانند.
زمانی که به حرم شاه عبدالعظیم رسیدید، میتوانید از فروشگاههای اطراف حرم سوهان و گز تولید همان منطقه را ببینید که داغ داغ فروخته میشود زیرا در همان لحظه پیش روی مشتریان آماده شده است. در کنار فروشگاههای سوهان میتوانید از نقرهفروشیها که زیورآلات دستساز یا صنعتی زیبایی را دارند، خرید کنید. مراکز خرید پوشاک و سایر کالاهای روزمره نیز در اطراف حرم قیمتهای مناسبی دارند.
آلوچه و لواشک
یکی دیگر از سوغات خوراکی تهران که در رده سوغاتیهای اصیل این شهر قرار میگیرد، آلوچه و لواشکی است که در کوهپایههای شمالی شهر، مانند درکه، دربند و فرحزاد به فروش میرسد. دربند و درکه دو نمونه از مناطق تفریحی در شمال تهران است که فضای سرسبز و کوهپایهای دارند و کسانی که برای تفریح به آنجا میروند، با خرید انواع لواشک، آلوچه و سایر خوراکیهای ترش و خوشمزه، از آن مناطق شهر برای خود سوغاتی میآورند.
مسافرانی که از سایر شهرها برای گشتوگذار به تهران میآیند نیز، میتوانند با رفتن به این دو منطقه کوهپایهای و یا فرحزاد در شمال غربی شهر، از این خوراکیهای خوشمزه و هیجانانگیز خریداری کرده و به عنوان سوغات تهران به خانه ببرند.
دوغ آبعلی
در ایران کسی نیست که نام دوغ آبعلی را نشنیده باشد که یکی از قدیمیترین کارخانههای تولید دوغ را دارد. هر چند امروزه کارخانههای دوغ زیادی در سراسر کشور وجود دارد ولی دوغ آبعلی با همان ظرفهای شیشهای قدیمی، طعم و مزه خودش را حفظ کرده است. مسافران تهران به ویژه اگر به سمت پیستهای اسکی میروند و یا قصد دارند از سمت جاده هراز به شمال بروند، نباید دوغ آبعلی را فراموش کنند. این دوغ ترش و گازدار هم حال و هوایی نوستالژیک دارد و هم طعم دوغ واقعی را زیر زبان شما میآورد.
سیب دماوند
شهر دماوند در فاصله کمتر از 60 کیلومتر در شرق تهران، یکی از مراکز معروف تولید سیب است و سیب دماوند بسیار معروف است. اصولا دماوند که یک منطقه کوهستانی و خوش آبوهواست، دارای محصولات باغی و طبیعی بسیار خوشمزه و ارگانیک است. در دماوند به ویژه در تابستان میتوان گونههای مختلف سیب اعم از سیب قندک و سیب گلاب گرفته تا سیب شفیعآباد، سیب عایق الماسی و سیب کهنز را خریداری کرد. سیبهای پاییزه دماوند نیز گلشاهی، شمیرانی، عباسی مشهد، اخلمد خراسان و دریان نام دارند.
اگر در سفر به تهران فرصت رفتن به دماوند را داشته باشید، میتوانید مستقیما و بدون واسطه سیب دماوند را به عنوان سوغات خریداری کنید. در غیر این صورت این سیبهای خوش عطر و طعم را از میوه فروشیهای شهر به عنوان سوغات خریده و با خود به خانه ببرید. علاوه بر این میتوانید عسل معروف دماوند که از گلهای کوهپایهای تولید شده و گردوی مرغوب و باکیفیت را نیز خریده و به عنوان سوغات خوراکی تهران به خانه ببرید.
قهوه
کسانی که به قهوه خوردن علاقه دارند، حتما نام کوچه مروی در تهران را شنیدهاند: محلهای که قهوهخورها را راه رفتن در آن سرمست از بوی انواع قهوههای مرغوب و باکیفیت میشوند. در کوچه مروی شما میتوانید انواع قهوههای عربی، دانههای قهوه یا قهوه ساییده شده را بخرید و به عنوان سوغات به خانه ببرید.
علاوه بر این میتوانید انواع فرآوردههای مربوط به قهوه مانند کاپوچینو، لته و ابزار دم کردن قهوه مانند موکاپات، فرنچ پرس و… را در کنار شکلاتهای اصل و خوشمزه خریداری کنید. در میان این فروشگاهها جاهایی هستند که میتوان در آن، خود را به یک شات قهوه عالی نیز مهمان کرد.