انواع آفت دهان روش های درمان آن
امکان دارد که یک روز صبح از خواب بیدار و متوجه درد شدیدی در دهانتان شوید. گاهی اوقات این درد آنقدر زیاد است که نمی توانید دهانتان را باز کنید. در این جاست که اگر داخل دهان را مشاهده کنید خواهید دید که تورم های قرمز رنگی بر قسمت های داخلی دهانتان به وجود آمده است. مانند تمام اختلالات دهان، قبل از شروع درمان، به تشخیص دقیق توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی آموزش دیده نیاز است.
این امر به ویژه برای زخم های آفتی مهم می باشد؛ زیرا چندین بیماری دیگر میتوانند باعث ایجاد زخم در دهان شوند که ممکن است شبیه آفتهای معمولی باشند. برخی از بیماری هایی که می تواند شبیه آفت باشند عبارتند از آسیب تروماتیک، واکنش خودایمنی بدن، عفونتهای ویروسی (مانند هرپس سیمپلکس و هرپس زوستر [زونا]) و مهم تر از همه، سرطان دهان.
علاوه بر این، زخم های دهان می توانند با یک سری از مشکلات داخلی بدن همراه باشند که در آن زخم های دهانی، تنها بخش کوچکی از مشکل اساسی را نشان می دهند (به طور مثال سرطان لثه). یک قانون کلی توصیه شده توسط متخصصان مراقبت های بهداشتی این است که هر زخمی که در دهان باشد و بیش از 10 تا 14 روز طول بکشد، باید توسط دندانپزشک معاینه و در صورت لزوم تکه برداری شود. متخصصان آموزش دیده در زمینه دهان و دندان، در تشخیص چنین ضایعاتی تخصص دارند.
انواع آفت دهان
ناراحتی و شدت زخم های آفتی را می توان تقریباً به دسته های خفیف، متوسط یا شدید طبقه بندی کرد. در زخم آفت خفیف، اکثر فقط یک بار اتفاق می افتد و علائم حادی از خودش نشان نمی دهد و بعد از گذشت چند روز، خود به خود درمان می شود. خوشبختانه، اکثر بیمارانی که آفت دهان را تجربه می کنند، بدون درمان خاصی و یا مراجعه به پزشک بهبود پیدا می کنند.
در حالی که در رابطه با آفت متوسط اصلا اینگونه نیست؛ افراد ممکن است در طول سال 3 یا 4 بار آفت دهانی را تجربه کنند که این مقداری خطرناک است و باید حتما به پزشک مراجعه کنند. زیرا امکان دارد که آفت یک دلیل داخلی داشته باشد و شما از آن خبر نداشته باشید. در نهایت آفت های شدید اغلب گسترده تر و دردناک تر هستند و در توانایی بیمار برای خوردن و صحبت کردن اختلال ایجاد می کنند. متأسفانه، افراد مبتلا به بیماری شدید اغلب از عود مکرر تا مداوم آن، رنج می برند.
علت آفت دهان
آفت ها، ضایعاتی کم عمق و کوچک می باشند که روی بافت های نرم دهان یا در پایه لثه تشکیل می شوند. بر خلاف تبخال، آفت روی سطح لب انسان ایجاد نمی شود و واگیردار نیست. اما امکان دارد دردناک باشند و خوردن و صحبت کردن را برای افراد سخت کنند. بیشتر آفت ها در عرض یک تا دو هفته به صورت خود به خود از بین می روند. اگر آفت بزرگ همراه با درد غیرمعمول دارید که به نظر نمی رسد خوب شود، با پزشک یا دندان پزشک خود مشورت نمایید.
اغلب آفت ها بیضی شکل یا گرد با مرکز سفید یا زرد و حاشیه ای قرمز می باشند. آنها در داخل دهان انسان، رو یا زیر زبان، داخل گونه ها یا لب ها، در پایین لثه ها یا بر روی کام نرم تشکیل می شوند. امکان دارد یک یا دو روز قبل از ظاهر شدن واقعی زخم ها متوجه احساس سوزن سوزن شدن یا سوزش در همان منطقه بشوید که بعد از گذشت مدت کوتاهی، زخم نیز نمایان می شود. هر کسی ممکن است به زخم آفت مبتلا شود؛ حدود 20 درصد از جمعیت یک یا چند بار در طول سال به آفت مبتلا شده و با آن درگیر می باشند. این زخم ها اغلب در دوران کودکی یا نوجوانی پیدا می شوند و زنان بیشتر از مردان به این مشکلات مبتلا می شوند.
زخم آفت می تواند از نشانه های اولیه یک بیماری سیستمیک مانند سرطان دهان، اختلالات گوارشی از جمله بیماری سلیاک، بیماری کرون و… باشد. حالا جالب است بدانید که افراد سیگاری کمتر به این بیماری دچار می شوند و سیگار برخلاف تمام مضراتی که برای سلامتی انسان دارد، در برابر آفت ها از دهان محافظت می کند. دلیل دقیق ایجاد زخم آفتی هنوز به طور کامل مشخص نشده است. تقریباً 40 درصد از کسانی که به آفت مبتلا می شوند، سابقه خانوادگی دارند (این بیماری بیشتر ارثی است).
عوامل ایجادکننده آفت
نظریه فعلی این می باشد که سیستم ایمنی به وسیله برخی از عامل های خارجی مختل شده و به صورت غیرطبیعی در برابر پروتئینی که در بافت مخاطی است، واکنش نشان می دهد. عواملی که احتمال دارد باعث شیوع زخم شوند عبارتند از:
- استرس عاطفی و کمبود خواب
- ضربه های مکانیکی، به عنوان مثال گاز گرفتن لپ ها
- کمبود مواد مغذی، به ویژه ویتامین گروه بی، آهن و اسید فولیک
- برخی خوردنی ها از جمله شکلات
- حساسیت به سدیم لورت سولفات که در خمیر دندان است
- دوران قاعدگی خانم ها
- داروهای مخصوصی از جمله نیکوراندیل
- عفونت های ویروسی
درمان آفت دهان
همانطور که در مطالب بالا اشاره داشتیم، آفت های دهانی که خفیف هستند خود به خود ازبین می روند و نیاز خاصی به درمان ندارند. اما روی صحبت ما با دسته آفت متوسط است؛ زیرا نوع خفیف آن به آسانی از بین می رود. اما نوع سوم یعنی شدید، با درمان های خانگی ازبین نمی روند و افراد باید و حتما به پزشک مراجعه کنند. آفت شدید علاوه بر اینکه در مدت یک هفته خوب نمی شود، حتی ممکن است ماهی یک بار در فرد عود کند. شما باید دقت کنید که اگر این مشکل تقریبا هر ماه و یا هر دو ماه یک بار برایتان اتفاق می افتد، این مسئله را جدی بگیرید و فورا به پزشک مراجعه کنید. اما در رابطه با درمان های خانگی و ساده ای که برای افراد مبتلا به آفت متوسط و خفیف وجود دارد باید گفت که ابتدا سعی کنید آرامش خودتان را حفظ کنید. استرس بیش از حد امکان دارد که حتی زخم شما را بدتر کند و روند درمان طولانی تر شود.
در ادامه چند راهکار خانگی برای درمان آفت را برای شما آورده ایم. پس همراه ما بمانید:
پرهیز غذایی
برای اینکه بتوانید آفت را در مدت کوتاهی درمان کنید، حتما سعی کنید که یک لیست از غذاهایی که نباید مصرف کنید را تهیه بنمایید. غذاهایی که شور، چرب، اسیدی یا تند هستند، برای شما بسیار مضر می باشند؛ زیرا این دسته از مواد غذایی باعث می شوند تا آفت دهانی شما تحریک شود و روند بهبودیتان به تاخیر بیفتد. همچنین غذاهایی که تیز هستند مثل ته دیگ، چیپس و… امکان دارد تا زخم دهان شما را دوباره زخم تر کرده و موجب ناراحتی شود. پس سعی کنید که از این غذاها بپرهیزید. غذاهایی مثل مرغ پخته، ماهی پخته یا کباب شده، کلم بروکلی و سبزیجات در این دوره به شما کمک زیادی می کنند و روند درمانتان را تسریع می بخشند.
شستشو با آب نمک
اگر دهان شما در مرحله زخم است می توانید برای ازبین بردن عفونت از آب نمک استفاده کنید. این روش درمان بسیار قدیمی است و اکثر افراد در صورت مشاهده آفت، از محلول آب نمک استفاده می کردند که بسیار جوابگو هم هست. مقداری نمک و آب را مخلوط کرده و آن را در دهان به مدت 30 ثانیه نگه دارید. سدیم موجود در نمک باعث می شود که آب غشای اطراف زخم از بین برود و زخم شما زودتر جمع بشود.
شستشوی مرتب دهان با مسواک
مهم ترین نکته ای که هم در درمان جوابگو است و هم می تواند از آن پیشگیری کند، استفاده از مسواک است. شما اگر به طور مرتب مسواک بزنید، 99 درصد میکروب های موجود در دهان را ازبین برده اید و این امکان کمتر است تا به آفت دچار شوید. اما اگر دچار هم شدید نگران نباشید! ابتدا یک مسواک نرم تهیه کرده و به صورت مرتب دو بار در روز مسواک بزنید. این کار باعث می شود تا دهان شما تمیز بماند و میکروب اضافی باعث جلوگیری روند بهبود نشود. اما سعی کنید هنگام مسواک زدن دقتتان را بالا ببرید تا روی زخم ها را مسواک نکشید. این کار زخم شما را تشدید می کند. اینگونه نباشد که چون دهانتان زخم است شما به طور کلی مسواک را کنار بگذارید. اگر به دلیل زخم در دهان مسواک نزنید، این کار نه تنها شما را درمان نمی کند، بلکه باعث می شود تا میکروب های موجود در سطح داخل دهان، مانع از بهبود روند درمان شوند.
درمان خانگی آفت دهان
ماست
یکی از غذاهایی که برای درمان آفت بسیار مفید است، ماست پروبیوتیک می باشد. خوردن ماست پروبیوتیک باعث می شود که تنها میکروب های مفید داخل دهان بمانند و باقی میکروب ها کاملا از بین می روند. یعنی به طور کلی این ماست مانند یک صافی عمل کرده و میکروب های بد را می کشد. میکروب های مفید سطح دهان باعث می شوند تا روند درمان شما سریع تر شود. همچنین اگر ماست خنک باشد، درد شما را التیام می دهد و باعث می شود تا سطح زخم ها خنک شوند.
چای سیاه
درد ناشی از آفت با چای سیاه بهتر می شود. به این صورت که یک عدد چای کیسه ای را مستقیم روی قسمت آفت زده بگذارید و چند دقیقه منتظر بمانید. تانن موجود در چای باعث می شود تا زخم شما التیام پیدا کند. همچنین می توانید خود چای را داخل دهان نگه دارید و به صورت دهانشویه از چای استفاده کنید.
یخ
اگر تا به حال آفت زده باشید می دانید که درد زیاد و داغی که دارد بسیار آزار دهنده است. شما با استفاده از یک تکه یخ مربعی می توانید درد را کاهش بدهید. سرد کردن ناحیه آفت زده باعث می شود تا جریان خون رسانی به آفت کمتر شود و در نتیجه درد شما کاهش می یابد. این کار سوزش و گزگز را هم از بین می برد.
استفاده از ویتامین ها
اگر زینک بدن شما کم باشد، به احتمال خیلی زیاد دچار آفت می شوید. اما توجه بفرمایید که خوردن خود سر مکمل و خصوصا زینک بسیار خطرناک است و برای پیدا کردن دوز مناسب بدنتان حتما آزمایش داده و توسط نظر دکتر این دارو را استفاده کنید. اما به طور کلی مصرف زینک باعث می شود تا اگر دو بار آفت می زنید، بعد از مصرف آن یک بار دچار این بیماری دهانی شوید.
پماد ویتامینE
برای اینکه سطح زخم شما دچار عفونت نشود، می توانید یک کپسول ویتامین ای را باز کرده و روی زخم قرار بدهید. ویتامین ای باعث می شود تا یک لایه روی زخم ایجاد شود و این لایه مانع عفونت می گردد. همانطور که می دانید اگر عفونت اضافی وارد زخم نشود، روند درمان سریع تر می شود.
اما برای جلوگیری از ایجاد آفت شما باید یک سری از مسائل را رعایت کنید. به طور مثال حتما در طول روز 2 بار مسواک بزنید؛ مسواک باعث می شود تا میکروب های اضافی از دهان شما خارج شده و دهانتان تمیز و خوش بو بماند. استرس باعث بروز بیماری هایی از جمله آفت می شود. اگر استرس دارید و این قضیه مداوم است، پیشنهاد می کنم که ورزش های هوازی انجام دهید تا از استرس شما کاسته شود. غذاهایی که می خورید بسیار مهم هستند. اگر فردی هستید که به طور مرتب آفت میزنید، حتما از خوردن غذاهای مضر خودداری کنید و به جای مصرف این دسته از غذاها از مکمل های زینک کمک بگیرید. زینک باعث پیشگیری از آفت شده و شما را مقاوم می کند. به طور کلی مصرف ویتامین های گروه بی و آهن به پیشگیری از آفت کمک زیادی می کند.
برای آفت دهان چه بخوریم
همانطور که یک اشاره کوچکی به رژیم غذایی در دوران آفت شد، باید گفت که مصرف غذا بیشتر از همه چیز در این مدت مهم است. زیرا امکان دارد که علت آفت شما حتی از یک حساسیت و یا واکنش غذایی باشد؛ پس دقت کنید که در این مدت از چه غذاهایی استفاده می نمایید. غذاهایی که شور ترش تند و یا تلخ هستند، به شدت برای آفت مضر می باشند. این دسته از خوراکی ها آفت دهان را تحریک می کند و روند درمان را به تعویق می اندازد. اما غذاهایی که در این دوره می توانید استفاده کنید خوراکی هایی هستند که دارای ویتامین B ،E و زینک می باشند.
اگر پیاز خام دوست دارید، به شما توصیه می کنیم که حتما هنگام خوردن غذا پیاز خام هم بجوید. سولفور موجود در پیاز باعث درمان آفت می شود. حتی مصرف مداوم پیاز خام موجب جلوگیری از بروز آفت می گردد. همچنین می توانید یک دم نوش متشکل از دارچین و عسل درست کنید. هم می توانید این دم نوش را بخورید و هم می توانید آن را غرغره کنید. به این صورت که آب را جوش بیاورید و چند عدد از چوب های دارچین را داخل قوری ریخته و آب جوش اضافه کنید. به مدت 15 دقیقه دم نوش را دم بگذارید و بعد آن را با عسل مخلوط و نوش جا کنید. این دم نوش باعث بهبود و التیام زخم ها می شود.
اگر دم نوش دوست ندارید، می توانید از شیرنارگیل و عسل به عنوان یک نوشیدنی مفید استفاده کنید. همچنین شما می توانید از این ترکیب به عنوان یک دهانشویه 3 تا 4 بار در طول روز استفاده بنمایید. ماهی، کلم بروکلی، گل کلم، جو دوسر پرک، عسل، پیاز و … از جمله غذاهایی هستند که برای درمان شما بسیار مفید می باشند. سعی کنید در طول این مدت غذاهای ساده بخورید و از ریختن ادویه داخل غذا خودداری کنید.
داروی آفت دهان
یکی از داروهایی که در درمان آفت بسیار موثر است، استفاده از ژل آفتین می باشد. این دارو کاملا گیاهی است و برای شما ضرری ندارد. اصولا آفت هایی که سطح متوسط دارند با یک بار استفاده و در مدت 20 ثانیه کاملا درمان می شوند. به این صورت که تمامی میکروب ها را ازبین می برد و از روز بعد زخم شما رو به التیام می رود. اما چطور از این ژل استفاده کنیم؟ ابتدا مقداری از ژل را به کمک یک سرنگ کشیده و به اندازه یک قطره بکشید.
سپس آن را بر روی یک گوش پاک کن زده و بر روی آفت یا زخم فشار دهید. محکم فشار بدهید و 20 ثانیه منتظر بمانید. اگر شما از این دارو در همان مرحله اول آفت استفاده کنید، باعث می شود تا زخمی ایجاد نشود. اما اگر در روزهای بعدی یعنی 5 یا 6 هستید، در همان موقعی که از این ژل استفاده کنید روند پیشروی متوقف شده و بهبود پیدا می کنید. این ژل باعث می شود تا خون رسانی به زخم زیاد شود و درمان زودتر اتفاق می افتد.
یک نکته ای وجود دارد که هنگام مصرف این دارو ممکن است سوزش خیلی شدیدی داشته باشید. این سوزش سریع را باید 20 ثانیه تحمل کنید؛ اگر بتوانید سوزش را تحمل نمایید، صد در صد زخم شما درمان می شود و حتی بعد از چند ساعت متوجه خواهید شد که دیگر دردی ندارید و تنها باید منتظر بمانید تا زخم خوب شود. اگر چند روز است که دچار این بیماری شده اید و هر راهی را امتحان کردید اما جوابگو نبود، می توانید این ژل موثر را از داروخانه تهیه کرده و تنها با یک بار استفاده از آن درمان شوید.
جمع بندی
در آخر باید خاطرنشان کنیم که اگر بیشتر از 10 روز است که هیچ روند بهبودی نداشتید، حتما به پزشک مراجعه کنید. یک دندانپزشک و یا متخصص داخلی می تواند به شما کمک کند.