سلامت دندان در بارداری و نکاتی مراقبتی از دندان در حاملگی

نکات حفظ سلامت دندان در بارداری

بارداری تغییرات فراوانی را در بدن مادر ایجاد خواهد نمود که از آن جمله می شود  به تغییر در وضعیت دهان و دندان ‌ها اشاره نمود. تغییر مقدار هورمون ‌ها دهان را در مقابل پلاک و باکتری ‌ها آسیب ‌پذیرتر خواهد کرد که موجب حساس شدن لثه‌ ها در زمان بارداری خواهد شد. امکان پوسیدگی دندان‌ ها در زمان بارداری بیش تر می باشد و مثل هر عارضه ای در زمان بارداری، آنچه بر مادر تاثیر گذار خواهد بود، جنین را نیز درگیر خواهد کرد. به همین علت است که مادران باید بیش تر از قبل به فکر رعایت بهداشت دهان و دندانشان باشند. پیشگیری از بیماری لثه نیز خیلی اهمیت دارد، به این دلیل که مبتلا شدن به بیماری لثه در زمان بارداری امکان زایمان زودرس یا مرگ نوزاد را بالا خواهد برد. بعضی از زنان نیز نگران اثر عکس ‌برداری از صورت و دهان بر جنین می باشند.

عوارض بارداری بر دهان و دندان‌ عبارتند از

عفونت لثه: امکان بروز این ناراحتی در سه ماهه دوم بارداری خیلی زیاد تر می باشد. لثه ‌ها متورم و حساس خواهند شد و امکان دارد مقداری خونریزی لثه ، به ویژه موقع استفاده از مسواک و نخ داشته باشد.

مشکل تشخیص داده نشده لثه:  بارداری باعث بیماری لثه نخواهد شد، ولی بارداری بیماری لثه ای که درمان نشده  است را تشدید خواهد کرد.

تومورهای بارداری: رشد بیش از اندازه بافت در بخش لثه‌ها معمولا در سه ماهه دوم دیده می‌ شود. پزشکان عقیده دارند که جمع شدن پلاک عامل این تومورهای غیرسرطانی است. این زائده‌ ها به سادگی موجب خونریزی خواهند شد و ظاهری مانند تمشک به خود می گیرند. تومورهای بارداری اصولا بعد از زایمان رفع خواهند شد.

ایجاد پلاک و جرم: بارداری مادران را بیشتر مستعد ایجاد پلاک خواهد کرد، انباشته شدن پلاک نیز باعث  ناراحتی ‌های لثه خواهد شد. هورمون‌ ها، به خصوص  هورمون‌های استروژن و پروژسترون دلیل خیلی مهم جمع شدن پلاک می باشند. جمع شدن پلاک الزاما به دلیل بیشتر شدن پلاک در دهان نیست، بلکه از این مسئله تاثیر می گیرد که بدن قادر نیست مثل قبل به سادگی و به سرعت با پلاک مبارزه نماید و آن را رفع نماید. به همین علت است که رعایت نمودن بهداشت دهان و دندان در زمان بارداری خیلی دارای اهمیت می باشد. در صورتی که پلاک از روی دندان برداشته نشود، بیماری لثه رخ خواهد کرد و در صورتی که مادر از پیش دچار بیماری لثه بوده باشد، اما به علت درد نداشتن متوجه  بیماری نباشد، این عارضه امکان دارد در زمان بارداری بیش تر شود. دندانپزشک قادر خواهد بود با جرم گیری پلاک‌ ها را از روی دندان رفع نماید تا مادر بارداری را بدون مشکل بیماری‌ لثه سپری نماید.

درمان درد دندان در بارداری

خانم های باردار به علت بروز تغییرات هورمونی بیشتر از افراد دیگر دچار بیماری لثه و درد دندان می شوند. حساسیت و پوسیدگی دندان از دلایل درد دندان قرار دارند. در این افراد دندان پزشک به رفع پوسیدگی و خرابی دندان و لثه خواهد پرداخت ولی این بیماران قادر خواهند بود با رعایت چند مسئله در منزل از دهان و دندانشان مراقبت نمایند. در بخش زیر به کارهایی که شما قادر خواهید بود جهت آرام شدن درد دندانتان انجام دهید اشاره خواهیم کرد:

 از قرص مسکن استفاده نمایید

مصرف قرص مسکن مثل استامینوفن قادر است به صورت موقت به آرام شدن درد دندان کمک نماید ولی تمام خانم های باردار باید پیش از مصرف هر نوع دارویی با پزشکشان مشورت کنند. در خیلی از موارد استفاده از آسپرین و ایبوپروفن در  بارداری جز داروهای ایمن محسوب نمی شود. خانم های باردار فقط باید تا موقعی به مصرف این داروها بپردازند که پزشک آن ها دستور می ‌دهد.

 دهانتان را با آب گرم شست وشو دهید

مسواک نمودن دندان و استفاده از نخ یک قسمت خیلی مهم از مراقبت های روزانه به حساب می آید ولی رعایت کردن این نکات ساده قادر خواهد بود از بروز مشکلات خیلی زیاد دهان و دندان در خانم های باردار جلوگیری نماید. خانم های باردار باید بعد از هر وعده غذایی دهان شان را با آب بشویند. شستن دهان و دندان با آب گرم قادر است به آرام نمودن درد دندان و برطرف کردن ذرات باقی مانده میان دندان که موجب بروز درد و ناراحتی می گردد کمک نماید. اضافه نمودن یک قاشق نمک به آب گرم به تمیز شدن دهان و دندان کمک خواهد کرد. استفاده از نخ دندان قادر است از بروز درد ناشی از گیر کردن مواد غذایی میان دندان ممانعت کند.

از مواد ضد عفونی کننده استفاده نمایید

بعضی از مواد ضدعفونی موجود در بازار قادر خواهند بود به بیحس نمودن لثه بپردازند و به صورت موقت موجب آرام شدن درد گردند. بنزوکائین یکی از این محصولات می باشد که شما قادر خواهید بود آن را به صورت مستقیم بر دندان یا لثه تان قرار دهید. خانم های باردار باید با پزشکشان در مورد استفاده از این دارو مشورت نمایند تا از خطر نداشتن آن مطمئن شوند. روغن میخک یک محلول ضدعفونی کننده طبیعی می باشد که قادر است به صورت موقت به کم کردن درد کمک نماید.

 از کمپرس سرد یا گرم استفاده کنید

برخی اوقات استفاده از کمپرس سرد یا گرم قادر است به صورت موقت به کم کردن درد کمک کند. جهت انجام این کار قادر خواهید بود از کیسه آب گرم یا حوله گرم استفاده نمایید و آن را روی بخش دردناک صورتتان بگذارید. استفاده از کمپرس یخ یا حوله روی بخش دردناک موحب بی حس شدن آن خواهد شد. می ‌توانید در صورت نیاز از این روش استفاده نمایید. پزشکان هنگامی استفاده از کمپرس یخ بر لثه را پیشنهاد می ‌‌کنند که لثه بیمار بعد از زدن مسواک دردناک گردد.

همان گونه که اشاره نمودیم در زمان بارداری امکان دارد مشکلاتی  دهان و دندان برای یک زن ایجاد شود، ولی چطور می شود  آن ها را مدیریت کرد تا زمان بارداری به سادگی سپری گردد؟ در ادامه در این مورد توضیحاتی را آورده ایم:

چگونگی روبرو شدن با عفونت و التهاب لثه در بارداری

همانطور که گفتیم یکی از متداول ترین و رایج ترین مشکلات دهان و دندان در زمان بارداری، مبتلا شدن به عفونت لثه می باشد. در صورت ایجاد چنین وضعیتی در ابتدا به دندانپزشک مراجعه کنید. اصولا دندانپزشک با پیشنهاد ها و راهکارهایی که به شما ارائه می دهد که تا به دنیا آمدن نوزادتان با تکنیک های تخصصی، دهان و دندان و لثه هایتان را تمیز نمایید و از مسواک ویژه که دارای بُرس نرمی می باشد استفاده نمایید تا خطر شدید تر شدن التهاب لثه ها کم شود. همچنین قادر خواهید بود از یک خمیر دندان جرم گیر بهره بگیرید تا پلاک های دندانی را رفع نمایید. حواستان باشد که استفاده مداوم از نخ دندان نقش خیلی مهمی در جلوگیری و پایین آمدن خطر ابتلا به بیماری های لثه و عفونت آن خواهد داشت. پس روزانه حتما یکبار از نخ دندان استفاده کنید.

تومورهای زمان بارداری

تومورهای دوره بارداری نیز همان طور که گفتیم یکی از مشکلاتی است که امکان دارد مادران باردار با آن روبرو شوند. هرچند این تومورهای غیرسرطانی به هیچ عنوان ترسناک و نگران کننده نمی باشند، اما جهت اطمینان قادر خواهید بود به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید. هرچند بعد از زایمان این تومورها خود به خود از بین خواهند رفت اما اگر نیاز باشد دندانپزشک می تواند آنها را خالی کند.

از آنجایی که همیشه پیشگیری بهتر از درمان می باشد و خانم های باردار در طی زمان بارداری با ممنوعیت های دارویی روبرو می باشند، در این قسمت تصمیم داریم راهکارهایی را به شما معرفی کنیم تا بتوانید با استفاده از آنها از بروز مشکلات دهان و دندان در دوره بارداری پیشگیری نمایید.

رعایت بهداشت دهان و دندان

به عنوان نخستین و مهم ترین کاری که باید انجام دهید، رعایت نمودن بهداشت دهان و دندان را پیشنهاد می کنیم که از خیلی از مشکلات و بیماری های دهان و دندان و عفونت های دندان جلوگیری خواهد کرد. برنامه بهداشت شخصی را در طی زندگی به خصوص زمان بارداری به صورت جدی انجام دهید تا دندان هایی سالم داشته باشید. به صورت کلی پیشنهاد می شود بعد از هر وعده غذایی حتما از مسواک استفاده نمایید و روزانه دو دفعه از نخ دندان استفاده کنید.

خودداری از مصرف مواد غذایی با قند بالا

مصرف شیرینی و همه مواد قندی، فضای دهان را اسیدی خواهد کرد. اسیدی شدن دهان و بزاق، مهم ترین دلیل پوسیدگی دندان ها می باشد. پس در زمان بارداری که دندان ها آسیب پذیرتر می باشند، تا جای الامکان از استفاده از مواد قندی اجتناب کنید. در صورتی که میل خیلی زیادی به شیرینی و مواد قندی دارید، حتما سریعا بعد از استفاده از مواد قندی دندان هایتان را مسواک بزنید تا فضای دهانتان اسیدی باقی نماند.

چکاپ مداوم و مراجعه به دندانپزشک

در زمان بارداری نیاز است به صورت مرتب به دندانپزشکتان مراجعه کنید تا پزشک دندان هایتان را معاینه کند. در این صورت علاوه بر اینکه قادر خواهید بود امکان مبتلا شدن به بیماری های دهان و دندان به خصوص عفونت ها را کم  کنید، در صورت بروز مشکل خیلی سریع آن را رفع خواهید کرد و با مشکلات جدی تر و پیچیده تر مواجه خواهید دارد. مثلا در صورت شروع پوسیدگی دندان، پزشک خیلی سریع شما را مطلع خواهد کرد  و با رعایت نمودن دقیق تر موارد بهداشتی و یک بار جرم گیری مسئله حل می گردد و به درمان های عمیق تر مانند عصب کشی و درمان ریشه احتیاجی نخواهد بود.

پیشنهاد می کنیم در زمان بارداری مراقبت های ویژه ای را انجام دهید تا قادر باشید از خود و جنینتان به خوبی مراقبت نمایید. و دوره بارداری را با سلامت به پایان برسانید. دقت داشته باشید که در صورت رخ دادن موارد غیر معمولی در دهان و دندان تان به سرعت به دندانپزشک مراجعه کنید. درمان های به هنگام دندانپزشکی قادر خواهند بود از بروز مشکلات جدی تر و پیچیده تر جلوگیری کند.

از خمیر دندان حاوی فلوراید و نخ دندان استفاده کنید

روزانه دو دفعه دندان هایتان را با مسواک نرم و خمیر دندان شست و شو دهید. از نخ دندان جهت خارج نمودن مواد غذایی جا مانده میان دندان ها استفاده کنید و استفاده از دهان شویه را نیز در برنامه خود قرار دهید. در باره دهانشویه  با دندانپزشک تان مشورت کنید. استفاده مداوم از مسواک و نخ دندان قادر خواهد بود ریسک مبتلا شدن به بیماری های لثه و پوسیدگی دندان ها به میزان زیادی کم کند.

رژیم غذایی صحیحی را رعایت نمایید

استفاده از مواد غذایی خوب و رعایت کردن یک برنامه غذایی مناسب نه فقط به رشد و سلامت جنین  خواهد نمود، بلکه سلامتی  گوارش و دهان و دندان های شما را نیز تضمین خواهد کرد. از سومین ماه تا ششمین ماه حاملگی جنین در حال  شکل گیری می باشد. نیاز است در این زمان از مواد غذایی مثل کلسیم، پروتئین، ویتامین ها استفاده کنید. این مواد بر سلامت  دندان ها و استخوان های مادر و جنین اثر گذار خواهند بود. کلسیم قادر است از پوک شدن دندان ها و استخوان های مادر و جنین ممانعت  نماید و آنها را   محکم کند. البته باید بدانید  که جهت مصرف هریک از این مواد غذایی و میزان استفاده آنها حتما با پزشک تان مشورت کنید.

در زمان بارداری کلسیم بیشتری استفاده کنید

از آنجایی که عامل اساسی مهم برای رشد استخوان ها و دندان، کلسیم می باشد، در زمان بارداری به میزان بیشتری از این ماده غذایی احتیاج خواهید داشت . نیاز است استفاده از مواد لبنی را در برنامه غذایی تان  بگنجانید. در این صورت دندان ها و استخوان هایتان سالم تر خواهند بود .

همچنین تراکم استخوان های شما حفظ خواهند شد و در سنین بالاتر دچار پوکی استخوان نمی شوید . مهم ترین منبع کلسیم عبارتند از:

•    شیر
•    پنیر
•    دوغ
•   ماست
•   شیر سویا

آیا  گرفتن عکس اشعه ایکس در دوران بارداری خطرناک می باشد؟

خیر. گرفتن عکس رادیولوژی قسمت خیلی اساسی از درمان دندان و دهان می باشد. عکس x-ray دندان، لثه و استخوان های دهان را مشخص می کند. x-ray یک آزمایش پزشکی می باشد که از اشعه برای به وجود آوردن تصویر استفاده می نماید. این اشعه یک نوع انرژی است که در صورتی که بیش از حد در معرض آن واقع شوید می تواند برای سلامتی ضرر داشته باشد. گرفتن عکس x-ray در زمان بارداری خطری ندارد. آن ها از اشعه ی کمی استفاده می کنند و پزشک شما را با پیشبند و یقه ای ویژه عکس برداری می پوشاند تا از شما و جنین محافظت نماید. در صورتی که پزشک از شما درخواست عکس x-ray نماید حتما به او بگویید که باردار می باشید و یا تصمیم به بارداری دارید.

عصب کشی دندان در زمان بارداری

بعضی مواقع مادران در دوران حاملگی دچار درد خیلی زیاد در بخش دندان می گردند که امکان دارد احتیاج به عصب کشی( درمان ریشه دندان) داشته باشند. به دلیل تفکر اشتباه و حساسیت مراجعان امکان دارد مراکز دندانپزشکی در سه ماهه نخست و سوم از انجام درمان اجتناب نمایند. بیشتر اوقات به بیمار توصیه می کنند که درمان را در سه ماهه دوم انجام دهد اما واقعیت این می باشد که درمان ریشه دندان در خانم های بارداری که دارای مشکل خاصی نمی باشند به شکل کامل انجام می گردد.