دلایل و درمان حساسیت دندان

حساسیت دندان که با عنوان حساسیت عاج دندان نیز معروف می باشد یکی از معضلات شایع دندانی محسوب می گردد. این عارضه قادر خواهد بود در طی زمان و در اثر مشکلاتی از قبیل تحلیل رفتن لثه ‌ها و یا ساییدگی مینای دندان به صورت مکرر رخ دهد. بیش تر افرادی که از مشکل حساسیت دندانی رنج می‌ برند، بین 20 تا 50 سال سن دارند. این مسئله معمولاً موقعی آغاز می گردد که بخش نرم دندان که به آن «عاج دندان» گفته می‌شود، به دلیل ساییده شدن مینای دندان یا تحلیل لثه ‌ها، نمایان شود. وقتی که عاج دندان نمایان شود، محرک‌های خارجی (مانند نوشیدنی‌های سرد) می‌توانند به راحتی اعصابی که در عمق ساختار دندان قرار گرفته‌اند را تحریک کنند و باعث بروز دردی شدید و کوتاه‌مدت در دندان حساس شوند. تنها یک دندانپزشک قادر خواهد بود وجود حساسیت دندان را در فرد را تشخیص دهد. به صورت کلی اغلب هنگامی که از هر مشکلی در دندان ‌هایتان اذیت می شوید، باید جهت برطرف نمودن آن با دندانپزشکتان مشورت نمایید.

در این مقاله به برخی از نشانه های رایج حساسیت دندان اشاره خواهیم کرد و به بحث درباره دلیل درد دندان خواهیم پرداخت.

نشانه ها

متداول ترین نشانه حساسیت دندان جرقه زدن دردی تیز و ناگهانی می باشد که دلیل آن جریان هوا یا خوراکی‌ های داغ، اسیدی، شیرین یا سرد می باشد. برخی از بیماران موقع استفاده از مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان نیز دچار حساسیت دندان خواهند شد.

افرادی که دارای حساسیت دندان می باشند در واکنش به بعضی از محرک ها، دندانهایشان دچار درد یا ناراحتی خواهد شد. امکان دارد این درد را در ریشه های دندان نیز حس نمایید. بعضی از رایج ترین محرک های حساسیت دندان که بعد از آن دندانتان دچار ناراحتی یا درد خواه شد، عبارتند از:

  • غذا و نوشیدنی های داغ
  • غذا و نوشیدنی های سرد
  • هوای خیلی سرد
  • شیرینی جات
  • غذا ها و نوشیدنی های ترش
  • آب  خیلی سرد
  • مسواک زدن و نخ دندان
  • دهان شویه دارای الکل

دقت کنید که علامت های حساسیت دندان را همیشه تجربه نخواهید کرد و برخی اوقات بدون هیچ علت مشخصی آغاز می گردند. شدت آن ممکن است خفیف تا خیلی زیاد باشد.

دلایل ایجاد حساسیت دندان و روش های رفع و درمان حساسیت دندان ها

علت حساس شدن دندان

مینا در یک دندان سالم از لایه نرم ‌تر به نام عاج مراقبت می نماید. لثه‌ها نیز از ریشه ‌ها مراقبت می نماید. اکنون در صورتی که مینا ساییده گردد یا لثه تحلیل رود، پوشش محافظ عاج از بین خواهد رفت. پوسیدگی دندان، شکستگی یا ترک ‌خوردگی، تحلیل رفتن لثه و ساییدگی مینا و ریشه دندان عواملی هستند که عاج را آسیب ‌پذیر می نماید. عاج به عصبی وصل می باشد که موجب بروز درد در دندان حساس خواهد شد.

عاج دارای هزاران توبول یا کانال بسیار ریز می باشد که تا پالپ دندان کشیده خواهد شد. هنگامی که این توبول‌ها در معرض عوامل معین واقع شوند، به گرما، سرما، مواد اسیدی یا چسبناک اجازه خواهند داد تا به عصب ‌های درون نفوذ نمایند و به این صورت درد ایجاد شود.

دلایل متعددی در بروز حساسیت دندانی تاثیر خواهند شد که از آن جمله می شود به موارد زیر اشاره نمود:

مسواک زدن اشتباه و محکم یا استفاده از مسواک غیر استاندارد: این عوامل موجب ساییدگی مینای دندان و آسیب ‌پذیر شدن عاج خواهند شد.

تحلیل لثه: تحلیل رفتن لثه غالباً در افراد مبتلا به بیماری‌ های لثه ‌ای یا پریودنتال رخ خواهد داد.

شکستگی یا ترک خوردن دندان ها: شکستگی یا ترک با باکتری‌ های ناشی از تجمع پلاک پر خواهند شد و در نتیجه پالپ دندان دچار التهاب  خواهد شد. دندان در موارد وخیم تر آبسه خواهد کرد و عفونی می گردد.

دندان قروچه و فشار دادن دندان ها روی هم: این عادت باعث ساییدگی مینای دندان خواهد شد.

استفاده از مواد سفید کننده دندان: سفید کننده‌ ها دارای موادی شیمیایی بسیاری می باشند که لکه‌ ها را از بین خواهند برد، ولی این مواد برخی اوقات به مینای دندان آسیب خواهند زد.

جمع شدن پلاک

استفاده زیاد از دهانشویه

خوراکی‌ های اسیدی: استفاده از این مواد موجب ساییدگی مینای دندان خواهد شد.

عمل های دندان پزشکی: دندان بعد از جرم‌ گیری، روت پلنینگ، روکش و دیگر عمل‌ های حساس تر خواهد شد. درد اصولا بعد از 4 تا 6 هفته کاهش پیدا می کند.

پس از پرکردن: دندان برخی اوقات بعد از پر کردن سوراخ به وجود آمده در اثر پوسیدگی حساس خواهد شد. خوشبختانه حساسیت دندانی پس پر کردن دندان خیلی سریع ظرف چند هفته بر طرف خواهد شد. اما حساسیت دائمی دندان نشان گر لزوم عصب ‌کشی است.

تکنیک های درمان حساسیت دندان

در صورتی که دچار گزگز و درد دندان شده‌ اید باید به دندانپزشک مراجعه نمایید تا دلیل آن مشخص گردد. بسته به وضعیت دندان و دلیل حساسیت، امکان دارد روش های زیر جهت درمان حساسیت دندان پیشنهاد شود:

خمیر دندان ویژه دندان های حساس: اصولا بعد از چند دفعه استفاده از آن، حساسیت دندان فروکش می کند. انواع متعدد خمیر دندانهای مخصوص دندان های حساس وجود دارد. از دندانپزشک خود سوال کنید کدام یک توصیه می نماید.

فلوراید: امکان دارد دندانپزشک برای تقویت کردن دندان و برطرف نمودن حساسیت آن فلوراید درمانی را پیشنهاد نماید. فلوراید موجب محکم تر شدن مینای دندان خواهد شد. فلوراید امکان  دارد به روش های مختلف مثل خمیر دندان، ژل ، دهانشویه و یا به صورت خوراکی برای شما تجویز گردد.

باندینگ کامپوزیت: برخی اوقات که دلیل گزگز دندان نمایان شدن ریشه ‌های دندان می باشد، با استفاده موضعی رزین کامپوزیت  بر ریشه های حساس و بیرون زده،می توان حساسیت دندان را تا حد زیادی کاهش داد.

دلایل ایجاد حساسیت دندان و روش های رفع و درمان حساسیت دندان ها

تونل های موجود در عاج دندان و به وجود آوردن حساسیت دندان

تونل های موجود در عاج دندان (که در زیر مینا قرار گرفته است)، با از بین رفتن مینا بیرون خواهد زد و خوراکی هایی که می خوریم از طریق این تونل ها به عصب می رسند و آن را تحریک می نمایند و موجب ایجاد در حساسیت و درد دندان خواهند شد. با پوشاندن این قسمت های بیرون زده با باندینگ، از این فرایند ممانعت خواهد شد.

عصب کشی یا درمان ریشه: در صورتی که حساسیت یا درد دندان بسیار شدید باشد احتمال دارد دندانپزشک عصب کشی را پیشنهاد نماید. در عصب کشی هسته مرکزی دندان که عصب های دندان در آن قرار گرفته اند، تخلیه و پاکسازی می گردد. این درمان خیلی موفقیت آمیز می باشد.

پیوند لثه: جراحی پیوند لثه در زمان هایی انجام می گیرد که قسمت فراوانی از بافت لثه تخریب می گردد و بین می رود و موجب نمایان شدن ریشه دندان می شود. در این تکنیک بخش کوچکی از بافت نرم در جای دیگری از دهان برداشته خواهد شد و به قسمت مورد نظر پیوند داده می شود. این کار موجب مراقبت از ریشه های بیرون امده دندان و رفع حساسیت دندان خواهد شد.

 

برطرف نمودن علل حساسیت دندان

  • تا هنگامی که دلیل حساسیت دندان برطرف نگردد، درمان آن کامل نخواهد شد.
  • در صورتی که لثه پسروی کرده باشد احتمال دارد دلیل آن عدم رعایت بهداشت دهان باشد. در نتیجه باید به طور مداوم از مسواک استفاده نمایید  مرتب  نخ دندان بکشید.
  • در صورتی که دلیل حساسیت دندان چگونگی مسواک زدن یا نوع مسواک می باشد، باید آن را اصلاح نمایید.‌
  • در صورتی که عامل حساسیت دندان مسئله دیگری به جز سلامت دهان و دندان است باید اول آن مسئله را رفع کنید.
  • اگر رفلاکس معده موجب فرسایش و از بین رفتن مینای دندان شده است باید با داروهایی که اسید معده را کاهش میدهند، رفلاکس معده را کنترل نمایید.
  • اگر پرخوری روانی موجب می گردد به طور مداوم استفراغ بکنید باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه نمایید تا این بیماری برطرف گردد.
  • در صورتی که دندان قروچه می کنید، باید جلوی آسیب رسیدن به دندان ها را بگیرید. با محافظ دهان قادر خواهید بود جلوی ساییده شدن دندان ها و فشار وارد شدت بیش از اندازه بر آنها را بگیرید. همچنین در صورتی که دلیل دندان قروچه اضطراب و استرس می باشد باید تکنیک هایی را بیابید تا استرس تان را مدیریت نمایید.

چهار تکنیک خانگی جهت  درمان حساسیت های دندان

دندان پزشکان جهت رفع حساسیت دندان ‌ها روش های پزشکی متعددی را پشنهاد می‌ کنند، ولی در کنار این روش ها، ترکیب ‌های ساده ای نیز وجود دارند که به آرام شدن این مشکل کمک خواهند کرد، رفع حساسیت دندان با تکنیک های طبیعی و خانگی قادر خواهد بود قدمی برای بهبود وضعیت دندان باشد، چهار تکنیک خانگی جهت رفع حساسیت دندان عبارتند از:

برگ گواوا

جویدن چند برگ گواوا قادر  به تسکین درد و کاهش حساسیت دندان‌ ها کمک خواهد کرد. همچنین در تحقیقی که سال ۲۰۱۷ میلادی انجام شد مشخص گردید که گواوا دارای فواید ضد درد، ضد التهاب و آنتی میکروبیال می باشد.

سیر

سیر منبعی عالی از منگنز، مس، ویتامین ‌های B۶ و C و ماده معدنی مس می باشد. موقع جویدن دو تا سه حبه سیر آلیسین آزاد تولید  خواهد شد که این ترکیب دارای فواید آنتی میکروبیال می باشد و قادر خواهد بود به رفع باکتری‌ های مؤثر در ابتلا شدن به بیماری‌ های دهان و دندان کمک نماید.

شستن دهان با آب نمک

آب نمک باکتری ‌هایی را که در دهان وجود دارد را از بین می برد و گزینه خوبی جهت حفظ بهداشت دهان می باشد. مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۷ نشان داده است که آب نمک مثل دهان ‌شویه‌ ها در پایین آوردن پلاک‌ های دندان به شکلی اثرگذار عمل خواهد کرد.

عسل و آب گرم

عسل یک عامل ضد باکتری محسوب می گردد و قادر خواهد بود به کنترل زخم و درد کمک زیادی نماید. عسل باعث بهبود سریع زخم خواهد شد و درد، تورم و التهاب را کم خواهد کرد. جهت کم کردن درد در دندان ‌های حساس، دهانتان را با آب گرم و یک قاشق پر عسل به خوبی بشویید. این شستشو به دهان و دندان التیام خواهد بخشید.

زردچوبه

این ماده که دارای فواید متعددی جهت سلامتی می باشد به علت داشتن ترکیب کورکومین به آرام شدن درد دندان نیز کمک خواهد کرد.

پیاز

یک تکه پیاز را به مدت چند دقیقه کوتاه بر روی دندان آسیب دیده خود قرار دهید و پس از 10 دقیقه آن را شست و شو دهید.

این کار را یک یا دو دفعه در روز انجام دهید.

روغن گل میخک

6 قطره روغن گل میخک و یک قاشق روغن نارگیل  را با هم ترکیب نمایید ، و بعد روی دندان و لثه قرار دهید و پس از 5 تا 10 دقیقه با آب ،دهان خود را شستشو دهید.این عمل را یک یا دو دفعه در روز تکرار نمایید.

روغن درخت چای

روغن درخت چای و یک قاشق روغن نارگیل را با یکدیگر مخلوط نمایید و بعد از ان روی دندان یا لثه آسیب دیده خود قرار دهید و پس از 5 تا 10 دقیقه با آب شست وشو دهید. این کار را نیز یک یا دو دفعه در روز تکرار نمایید. فقط حواستان باشد که اسانس ها نباید در گلو وارد شود.

ویتامین ها

در صورتی که از حساسیت دندان عذاب می کشید ،باید اطمینان پیدا کنید که به اندازه لازم از ویتامین A و B استفاده می نمایید ،که سلامت دندان ها و لثه ها را بالا می برد.

دهانشویه فلوراید

فقط به یک فنجان کوچک از دهانشویه فلوراید احتیاج خواهید داشت. آن را خوب، یک تا دو دقیقه قرقره نمایید. شما باید این کار را دو دفعه در روز انجام دهید.

کپسایسین

کپسایسین مخلوطی می باشد که در فلفل ‌های چیلی و خیلی از فلفل‌ های گرم دیگر وجود دارد. این همان عاملی است که موجب تند شدن فلفل‌ ها خواهد شد. کپسایسین دارای فواید ضد درد می باشد و به این دلیل که التهاب و درد را کم می کند، در درمان سندرم سوزش دهان کاربرد دارد. برای دندان‌ های دارای حساسیت، قادر خواهید بود کپسایسین را به عنوان یک ژل یا به وسیله دهانشویه استفاده نمایید. احتمال دارد در ابتدا سوزش به وجود آورد، ولی در نهایت با استفاده مداوم، نشانه های درد کم خواهد شد.

عصاره وانیل

عصاره وانیل فواید ضد عفونی کننده و ضد درد زیادی دارد. موقعی که دندان نوزادان کم کم رشد خود را آغاز می کند از عصاره وانیل جهت کم شدن درد و ناراحتی استفاده خواهد شد. جهت رفع درد دندان ‌های حساس، مقداری عصاره وانیل را بر یک توپ پنبه‌ای بگذارید، پنبه را حدود چند دقیقه به لثه‌های تان بمالید و این کار را تا جایی که ممکن است تکرار نمایید.

پیشگیری از حساسیت دندان

  • از یک مسواک نرم استفاده نمایید و دندان خود را خیلی آرام مسواک بزنید.
  • از غذاهای اسیدی استفاده ننمایید.
  • به بهداشت دهان و دندان خود دقت کنید.
  • به صورت منظم به دندانپزشک مراجعه نمایید.
  • علاوه بر غذاهای اسیدی، از مصرف مواد غذایی زیر نیز اجتناب نمایید:
  • بستنی، نوشابه ،قهوه داغ، آب نبات، شکلات های چسبناک، گوجه فرنگی و نوشیدنی های یخ.

آیا جرم گیری موجب حساسیت دندان خواهد شد؟

هر جرم گیری به ایجاد  حساسیت در دندان منجر نخواهد شد. در جرم گیری معمولی بخشی از دندان که بیرون از لثه قرار دارد جرم گیری می شود. اما برخی اوقات که جرم در زیر لثه به دندان چسبیده است و موجب التهاب و عفونت لثه می شود، نیاز به جرم گیری عمیق ‌تری می باشد. در صورتی که جرم گیری عمیق دندان انجام می دهید ممکن است پس از آن دندانتان به طور موقت حساسیت پیدا کند.

در صورتی که لثه شما پس روی کرده است یا فاصله میان دندان و لثه به وجود آمده است که موجب می گردد تجمع پلاک در آن راحت تر و زیاد تر شود به احتمال زیاد دندانپزشک به شما خواهد گفت احتیاج به جرمگیری عمیق دندان خواهید داشت.

پیش از جرم گیری عمیق، لثه دچار التهاب و ورم و عفونت شده است. پس جرم گیری جهت حل این مشکلات و ممانعت از بدتر شدن وضعیت انجام خواهد شد و در صورتی که دندان را به حال خود رها نمایید درد دندان جدی تری را تجربه خواهید کرد. در صورتی که جرم گیری زیاد، تحریک کننده یا آزار دهنده باشد دندانپزشک احتمال دارد با بی حسی موضعی دهان را بی حس نماید.