بهداشت دهان و دندان در کودکان و نکات مهم برای حفظ سلامت دندان

بهداشت دهان و دندان در کودکان

رعایت بهداشت دهان و دندان در کودکان از زمان نوزادی که فقط نوزاد فقط شیر می خورد، آغاز می گردد. نیاز به ذکر است، باقی ماندن شیر روی لثه ، موجب به وجود آمدن التهابات لثه ای خیلی زیادی در آن ها خواهد شد.

جهت ممانعت از به وجود آمدن عارضه  های دندان و لثه در کودکان نیاز است که بعد از هر دفعه مصرف شیر توسط کودک، لثه های او از طریق گاز استریل نمناک تمیز گردند.

پس از تمیز کردن لثه ی کودک، دو جرعه آب در دهان کودک بریزید تا باقی  ذرات شیر روی زبان و دیگر بافت های نرم دهان نوزاد تمیز شود.

تا جایی که امکان دارد سعی کنید این روند  را تا هنگام روییدن نخستین دندان شیری فرزند خود ادامه دهید. با روییدن نخستین دندان  شیری والدین قادر خواهند بود مسواک های انگشتی که در داروخانه ها نیز در دسترس می باشد، را جایگزین گاز استریل نمایند.

طبیعی است بعد از هر دفعه مصرف شیر کودک، احتیاج می باشد تا با استفاده از مسواک های مخصوص،  دندان و دیگر بافت های نرم دهانی کودک را کاملا تمیز نمایید. با بیش تر شدن تعداد دندان های شیری کودک، مسواک های متناسب با سن او که دارای سایز کوچک و پرزهای نرم است، جایگزین مسواک های انگشتی خواهند شد.

مشکلات رایج دهان و دندان در کودکان عبارتند از

پوسیدگی دندان ها به دلیل استفاده شیشه شیر

قرار گرفتن دندان ها در طولانی مدت با مایعات دارای قند موجب پوسیدگی دندان کودک خواهد شد. باکتری هایی که در دهان وجود دارند با وجود مواد قندی در دهان رشد می کنند و باعث پوسیدگی دندان کودک می شود. در صورتی کودک با دهانی مملو از شیر به خواب رود احتمال پوسیدگی دندان در او بیش تر خواهد شد و رشد دندان دائمی را دچار مشکل خواهد کرد.

راه حل این مشکل این است از دادن مایعات قندی به کودک ممانعت  نمایید و به جای آن از آب استفاده نمایید. پستانک را به هیچ مواد قندی آغشته ننمایید.

پوسیدن دندان کودک به علت مکیدن انگشت:

این حرکت در کودک تا زمان رشد دندان های دائمی مشکلی ایجاد نخواهد کرد ولی در صورتی که کودک موقع رشد دندان های دائمی مکیدن انگشت شست را همچنان انجام دهد امکان دارد رویش دندان های او ناهموار باشد و موجب بروز مشکلاتی در صحبت کردن او شود.

بهتر است برای ترک  نمودن عادت مکیدنِ انگشت ، از جایزه دادن به کودک استفاده کنید. با صحبت با او تلاش برای یافتن دلیل کارش داشته باشید امکان دارد این عادت دلیلی در ارتباط با استرس، اضطراب و مشکلات دیگر داشته باشد.

از دست دادن زود هنگام دندان

پوسیده شدن دندان، آسیب دیدگی و یا نبود فضای کافی در فک از علل از دست دادن زودهنگام دندان می باشد که امکان دارد جهت رشد دندان دائمی مشکل ایجاد نماید و موجب رشد کج یا فضای کم جهت رشد در دندان اصلی شود. مشکلات دندان کج می شود امکان دارد در صحبت  کردن، جویدن و یا کارکرد مفصل گیجگاهی ایجاد مشکل نماید.

برای حل این مشکل با مراجعه کردن به دندانپزشک اطفال با نصب نمودن یک فضا نگهدار به دست متخصص دندانپزشک که جنس آن از پلاستیک یا فلز می باشد تا هنگام رشد دندان اصلی، کودک را در انجام کارها و عادات روزمره کمک خواهد نمود.

دندان قروچه

این عادت یکی از علل به وجود آمدن مشکلات در دهان و دندان اطفال می باشد که به دلیل حس ناراحتی در فک و رشد دندان های اولیه ممکن است دندان قروچه داشته باشند. عادت دندان قروچه در کودکان موجب آسیب رسیدن به مینای دندان خواهد شد و موجب پوسیدگی دندان در کودکان و یا موجب حساسیت در دندان می گردد.

برای حل این مشکل با مراجعه نمودن به متخصص دندانپزشک و ساخت یک محافظ دندان برای دندان ها باعث کاهش و ترک عادت دندان قروچه کودک گردید.

 تغییر رنگ دندان کودک

به وجود آمدن زردی یا لکه های قهوه ای رنگ روی دندان ها به دلیل استفاده نکردن از مسواک و یا استفاده غلط از مسواک پس از خوردن وعده های غذایی می باشد. از دیگر دلایل تغییر رنگ دندان کودک می شود به مصرف دارو، ضعیف شدن مینای دندان، مصرف بیش از حد فلوراید و یا بیماری اشاره کرد.

با یاد دادن  درست مسواک زدن و عادت دادن کودک به این کار از شر لکه های زرد بر روی دندان خلاص خواهید شد. مسواک زدن به صورت درست در صبح و پس از خوردن شام را تبدیل به یک روتین برای کودک تبدیل نمایید.

ویتامین های مورد نیاز برای دندان و لثه

همه ما اطلاع داریم که مسواک زدن و نخ دندان برای سلامت دهان و دندان بسیار لازم می باشد. ولی غذا و مایعاتی که استفاده می کنیم، نیز اثر زیادی بر سلامت دهان و دندان ما خواهند داشت.

استفاده از یک رژیم مملو از ویتامین ها و مواد معدنی نیز به سلامت دندان ها و لثه ها خیلی کمک خواهد کرد.

ویتامین های ضروری برای دندان ها و لثه

کلسیم

کلسیم نقش اساسی در رشد استخوان ها ایفا می کند.

دندان ها و استخوان های فک که از دندان ها حمایت می کند،  به صورت گسترده ای از کلسیم به وجود آمده است.

هنگامی که به مقدار کافی مواد معدنی استفاده نکنید، بدن ما کلسیمی که احتیاج دارد را از استخوان ها دریافت می کند که باعث به ضعیف شدن آن ها می گردد.

هر چه کلسیم بیشتر کودکان دریافت کنند، دندان ها محکم تر می شوند.

همچنین عملکرد اندام ها را هماهنگ می نماید و همچنین باعث بهبود بخشیدن به عملکرد مغز و محکم شدن اسکلت دندان ها می گردد.

منابع سرشار از کلسیم شامل: ماهی، بروکلی، غلات، آب میوه  و سویا و آب برنج می شود.

ویتامین دی 

ویتامین دی باعث جذب شدن کلسیم خواهد شد و دندان ها و استخوان ها را تقویت خواهد کرد.

بدن انسان به صورت طبیعی هنگامی که در مقابل نور خورشید قرار می گیرد ویتامین دی تولید می کند. ، اما این ویتامین در ماهی های پرچرب، تن ماهی و قارچ نیز وجود دارد.

نوشیدنی هایی مثل شیر، آب پرتقال، و بعضی غلات نیز دارای ویتامین دی می باشند.

فسفر 

فسفر به همراه کلسیم کار می کند که به حفظ و ایجاد مجدد مینای دندان اثر خواهد گذاشت.

بدن شامل میزان خیلی زیادی از ویتامین ها می باشد که بیش تر در دندان ها وجود دارد. پس ذخیره دوباره فسفر جهت حفظ و ترمیم بافت های بدن و دندان ها لازم می باشد .در تخم مرغ، گوشت ، آجیل، حبوبات و لبنبات فسفر به میزان کافی وجود دارد.

ویتامین آ 

این ویتامین برای چشم و دهان بسیار ضروری می باشد.به این دلیل که بافت ها را شکل می دهد و از آن ها محافظت می نماید، مانند مخاط، و دندان ها. عملکرد دیگری ویتامین آ ترشح بزاق دهان می باشد که باکتری ها و تکه های غذا را از دهان پاکسازی می نماید.

ویتامین آ درلبنیات، سیب زمینی، میوه های نارنجی رنگ، ماهی، اسفناج وجود دارد.

ویتامین سی 

جهت بازسازی و بهتر شدن مشکلات لثه ها، شکل گیری عروق خونی و بهبود وضعیت بافت های حمایت کننده دندان، ویتامین سی خیلی ضروری  می باشد .

به همین علت کودکان  باید اسفناج، توت ، کیوی، سیب زمینی به را به میزان کافی مصرف کنند.

آهن 

آهن سلامت گلبول های قرمز را حفظ خواهد نمود. به سیستم ایمنی بدن اجازه خواهد داد که عملکرد نرمالی را طی کند و در برابر عفونت و بیماری ها مبارزه خواهد کرد.

آهن پایین در بدن، سیستم ایمنی را ضعیف خواهد کرد و شانس مبتلا شدن به بیماری های عفونی و بیماری لثه را بیش تر می کند.

با مصرف غذا های دریایی، تخم مرغ، گوشت، غلات، نان، و سبزیجات به تقویت این ویتامین در بدن کمک خواهید کرد.

ویژگی مسواک مناسب برای کودکان

بدیهی است که هنگام انتخاب مسواک باید سایز، فرم و همچنین ضخامت و سفتی مسواک، را مد نظر قرار دهید.

موهای مسواک کودکان باید بسیار نرم باشند تا حساسیت های دندانی و لثه ای به وجود نیاید. همچنین سایز مسواک باید مطابق با سن کودک و سایز دهان او باشد.

باید مسواک کودک را هر دو الی سه ماه عوض کنید. به این دلیل که تغییر شکل در موهای مسواک آن ها ، خیلی سریع تر رخ خواهد داد. به علت اینکه بچه ها مهارت لازم و کافی را در مسواک زدن نخواهند داشت، که این اتفاق موجب پایین آمدن کارایی لازم مسواک در فراهم نمودن بهداشت دهان و دندان در کودک خواهد شد.

طریقه ی درست مسواک زدن در کودکان

کودکان تمایل خیلی زیادی به تکرار کردن رفتارهای والدین خود دارند. مسواک زدن نیز جزو همین رفتار ها می باشد! طبیعی است که کودکان مهارت زیادی در مسواک زدن تا سن 7 یا 8 سالگی نخواهند داشت.

پس کار درستی نیست که مسئولیت بهداشت دهان و دندان را تا پیش از این سن به صورت کامل به عهده ی آن ها بسپارید. این در حالی است که ما قادر خواهیم بود اجازه دهیم کودک با مسواک خود در هر نوبت، یک محدوده ی زمانی را برای مسواک زدن برگزیند تا به صورت کاملا ملکه ی ذهنش گردد که در طی روز سه الی چهار دفعه احتیاج است تا دندان هایش را مسواک بزند.

مراقبت و محاظت از سلامت دندان و لثه در کودکی باعث رشد مناسب لثه خواهد شد و فاصله درست و مورد نیاز جهت رشد دندان‌ه ا را در آینده به دنبال دارد. شما والدین قادر خواهید بود موارد زیر را جهت مراقبت از سلامت دندان ‌ها و لثه ‌های کودکتان به کار بگیرید:

1- والدین باید بهداشت دهان و دندان کودکشان خود را با تمیز نمودن لثه‌ های آن ها آغاز نمایند، حتی پیش از آن که  دندان های کودک رشد کند. تمیز نمودن لثه‌ های کودک هنگامی ضروری می باشد که غذا های کمکی مانند فرنی و پوره را به کودک تان میدهید.

در ابتدا دست‌ هایتان را با آب و صابون بشویید. بعد از آن پس از هر دفعه تغذیه، با آب ولرم و پارچه‌ ای تمیز به آرامی لثه‌ های کودک را تمیز نمایید.

تمیز نمودن لثه نوزاد

2- بعد از آن که کودک دندان هایش شروع به رویش کرد، قادر خواهید بود دندان کودک را مسواک کنید. حتماً نیازی نیست که صبر کنید تا کودک تمام دندان ‌هایش به صورت کامل در آید و بعد مسواک زدن  را آغاز نمایید. شروع صحیح و زود هنگام مسواک برای کودک، موجب تشویق و تثبیت این کار در او خواهد شد.

قادر خواهید بود یک مسواک زیبا و مناسب سلیقه کودک تهیه نمایید تا او را به مسواک زدن ترغیب نمایید. با استفاده از این مسواک و آب مسواک زدن دندان‌ های کودک را اغاز نمایید. در نوزادان قادر خواهید بود از مسواک انگشتی استفاده نمایید.

3- موقعی که کودکتان به سن دو سالگی رسید، می‌توانید برای مسواک زدن از خمیر دندان نیز استفاده کنید. حتماً در ابتدا از خمیر دندان بدون فلوراید استفاده نمایید، به این دلیل که کودک دو ساله مفهوم بیرون ریختن خمیر دندان را متوجه نخواهد شد و آن را قورت می دهد. این فهم در سن سه سالگی در کودک ایجاد خواهد شد، آنگاه قادر خواهید بود از خمیر دندان دارای فلوراید استفاده کنید.

4- در طی مدتی که دندان‌ های کودک تان را مسواک می زنید، هر نوع پوسیدگی که امکان دارد اتفاق افتاده باشد را بررسی نمایید. حفره و پوسیدگی دندان در هر سنی احتمال دارد رخ دهد. اگر هر نوع سوراخ و یا کرم خوردگی و آسیبی را در دندان کودکتان مشاهده نمودید، خیلی زود کودک برای معاینه به دندان پزشکی ببرید.

همچنین در صورتی که کودک هنگام غذا خوردن حساسیتی از خود نشان داد و امکان آسیب دندان وجود داشته باشد، او را نزد دندانپزشک ببرید تا او را به صورت دقیق بررسی و درمان نماید.

5- محققان دندانپزشکی آمریکا ثابت نمودده اند که بهتر است کودکان در حوالی یک سالگی خود به دندانپزشک مراجعه نمایند. در صورتی که در طی این یک سال، کودک بهداشت دهان و دندان خود رعایت نموده باشد و هیچ نشانه ای از پوسیدگی دندان و خرابی وجود نداشته باشد، والدین قادر خواهند بود با خیالی راحت و با رعایت نکات بهداشتی تا سه سالگی کودکشان را نزد پزشک نبرند. اما بهتر است در سن سه سالگی جهت معاینه دندان کودک، به دندانپزشک اطفال مراجعه کنید.

هیچ وقت کودکتان را با شیشه شیر به رختخواب نبرید. این کار باعث پوسیده شدن دندان ‌های کودک خواهد شد. حتما پیش از خواب باید دندان ‌هایش را شست وشو دهید.

نوشیدنی ‌هایی مثل شیر، آبمیوه و نوشابه، به این دلیل که دارای قند بالایی می باشند به سادگی قادر خواهند بود باعث پوسیدگی دندان ‌ها گردند. پوسیدگی دندان نیز باعث بروز درد و مشکلات در دندان می گردد.

چگونه علاقه به  استفاده از مسواک را در کودک به وجود آوریم

جهت شروع، کودکتان با خود به فروشگاه برده و بگذارید تا خودش مسواک دلخواهش را انتخاب نماید. مسواک‌ هایی با شکل کارکترهای کارتونی و رنگ‌ های شاد در بازار وجود دارد که حتما فرزند تان آن‌ ها را دوست دارد. درباره خمیر دندان نیز به همین صورت قادر خواهید بود خمیر دندان ‌هایی با طعم ‌های گوناگون تهیه نمایید تا کودک شما تشویق گردد از آنها استفاده نماید.

استفاده از مسواک را برای کودک به یک کار جذاب تبدیل نمایید. به عنوان مثال قادر خواهید بود شعر بخوانید، مسابقه بگذارید ، یک داستان جذاب درمورد خواص مسواک زدن برای کودک بگویید ، و حتی قادر خواهید بود محیط دستشویی را با اشکال رنگی و جالب تزیین نمایید، و روی دیوار استیکرهای کارکترهای  کارتونی کودک خود را نصب کنید. در این صورت کودک جهت وارد شدن و ماندن در دستشویی بیش تر تمایل خواهد داشت.

بگذارید تا کودک مسواک زدن را بر دندان‌ های شما نیز امتحان نماید. این کار برای او خیلی جذاب خواهد بود.

اوایل شروع مسواک زدن کودک قادر نخواهد بود خودش به صورت کامل دندان ‌های خود را تمیز  و خوب مسواک بزند. و امکان دارد میزان فراوانی از پلاک‌ ها و دیگر آلودگی‌ ها بر دندان‌ های او جا بماند. جهت برطرف نمودن این مشکل بگذارید تا مسئولیت مسواک زدن صبح‌ ها با کودک باشد و شب ‌ها شما دندان های او را مسواک بزنید. این کار را تا هنگامی که فرزند شما آمادگی کامل پیدا کند، انجام دهید.

یکی از عالی ترین روش ها جهت تشویق کودک به استفاده از مسواک این می باشد که او را در این کار همراهی نمایید. به این معنی که خودتان نیز همراه با کودک دندان ‌هایتان را مسواک کنید. به این صورت قادر خواهید بود الگوی درستی در زدن مسواک زدن برای کودک خود باشید.

برای کودک خود جایزه بخرید. به عنوان مثال پس از یک هفته مسواک زدن هدیه‌ای برای اینکار برای او تهیه نمایید.

در صورتی که کودک تحت هیچ شرایط به مسواک زدن علاقه ای نداشته باشد و حاضر به انجام این کارنباشد با یک دندانپزشک کودکان مشورت نمایید. کودک حتما تحت تاثیر یک شخص بزرگسال که پزشک نیز هست قرار خواهد گرفت. دندان پزشک اطفال در مورد اهمیت مسواک نمودن دندان ‌ها با کودک صحبت خواهد کرد و در صورت احتیاج به شکل عملی این کار را با او تمرین می کند. این آموزش تاثیر خیلی زیادی  بر ذهن کودک دارد و او را تشویق خواهد کرد تا خودش نیز حرکات دندانپزشک را تقلید نماید. علاوه  بر این بروشورها و کاتالوگ‌ هایی در مورد چگونگی درست مسواک زدن وجود دارد که در این مورد به شما و کودک بسیار کمک خواهد نمود.