علائم، پیشگیری و درمان اگزما
به التهاب یا آماس پوست اِگْزِما می گویند. این بیماری قادر است باعث خارش، قرمزی، تورم، و… گردد و در هر بخشی از بدن امکان دارد به وجود بیاید؛ ولی معمولا این بیماری بر آرنج، مچ دست، پشت زانو و صورت بروز پیدا می کند. اگزما سرایت کننده نمی باشد، اما در خانواده‌هایی که سابقه اگزما، حساسیت و یا آسم وجود دارد، امکان مبتلا شدن به اگزما وجود دارد. اگزما دارای انواع مختلفی می باشد و به اشکال متعددی بروز پیدا می کند، بنابراین خیلی اهمیت دارد که یک متخصص ، بیمار را بررسی نماید تا مشخص گردد آیا مشکل پوستی، اگزما است یا عارضه دیگری می باشد.
نشانه های اگزما
- خارش و سوزش
- قرمزی
- تاول
- تورم
- برجستگی
- پوسته پوسته شدن
دلیل بروز اگزما
دلیل بروز اگزما همچنان به صورت قطعی مشخص نشده است اما بعضی از پزشکان عقیده دارند که یکی از دلایل بروز این بیماری به دلیل فعالیت بیش از اندازه سیستم ایمنی بدن در پاسخ به محرک های محیط زیست است. دلایل دیگر این بیماری ممکن است موارد زیر باشد:
- تماس داشتن با مواد خشن و یا خارش زا
- آب و هوا و دمای بیش از اندازه گرم سرد
- تماس داشتن با حیوانات
- استرس
- مصرف دخانیات
- غذاهایی که موجب واکنش‌های حساسیتی میگردند مانند گندم، لبنیات، آجیل، و…
- مواد شیمیایی که در صابون و یا مواد شوینده، وجود دارد
- عطرها
انواع اگزما
- التهاب تماسی پوست
- اگزما آتوپی
- اگزما سبورئیک (تورم پوست سر و صورت)
- اگزما نومولار
- اگزما اکسفولیاتیوژنرالیزه (تورم و قرمزی شدید پوستِ سرتاسر بدن همراه با پوسته‌ریزی)
- اگزما استاز (جمع شدن خون در رگ‌ها)
- اگزما موضعی
- اگزما دور دهانی
- اگزما پومفولیکس (Pompholyx)
شدت و طول اگزما
طبق شدت و دوره بیماری ضایعات التهابی اگزمایی را به سه دسته تقسیم می شود:
اگزما حاد: این نوع اگزما با تورم و دانه های نسبتا درشت و با خارش زیاد خود را نشان می دهد. خاراندن این التهابات موجب خارش، ترشح سرم ، تشکیل دلمه و بیش تر شدن احتمال عفونت می گردد. اغاز و استقرار بیماری از چند ساعت تا ۲ الی ۳ روز طول می کشد و در صورت عارضه دار نشدن چند روز و چند هفته زمان می برد و بعد از آن رفع می شود. انواع بیماری های اگزمایی که با این مشخصات بروز پیدا می کند عبارتند از: اگزمای تماسی، اگزما سکه‌ای، پمفولیکس، عفونت قارچی.
اگزما تحت حاد: دراین حالت التهابات پوسته دار با خراش و با خارش کم تا متوسط و بدون دانه های آب دار خود را نشان می دهند. بیماری های اگزمای اطراف دهان، اگزمای پستان مادران و… با این نوع التهاب بروز پیدا می کند.
اگزما مزمن: این وضعیت با بالا رفتن ضخامت پوست، شدید شدن خطوط روی پوست، خراش و ترک و خارش کم تا زیاد بروز پیدا می کند. بیماری‌هایی که می توانند با این وضعیت ظاهر گردد عبارتند از: خشک و ترک دار شدن پا، اگزمای نوک انگشت های افراد تایپیست
روش های پیشگیری از اگزما
اقدامات زیر امکان دارد در ممانعت از بروز درماتیت اثرگذار باشد و خشک شدن پوست پس از حمام را کم کند:
پوستتان را دو بار در روز مرطوب نمایید: کرم های آبرسان و پماد ها به رطوبت رسانی پوست کمک می کنند. یک یا چند محصول را که با پوست شما سازگاری دارد را انتخاب نمایید همیشه از آن استفاده نمایید. همچنین استفاده از ژل های چرب بر پوست کودک امکان دارد به اجتناب از درماتیت آتوپیک کمک نماید.
تلاش تا کنید عواملی که شرایط را وخیم تر می کند را شناسایی نمایید و از آن ها دوری کنید: عواملی که باعث می شوند واکنش پوستی وخیم تر شود عبارتند از تعریق، استرس، چاقی، استفاده از مواد شوینده و صابون، گرد و غبار و….سعی کنید از قرار گرفتن در معرض این مواد ممانعت نمایید.
دقت در انتخاب غذای کودکان: کودکان امکان دارد در پی خوردن غذاهایی مثل تخم مرغ، شیر، سویا و گندم مشکلشان شان شدید شود به همین دلیل بهتر است با پزشک خود درباره شناسایی مواد حساسیت زا صحبت نمایید.
کوتاه کردن مدت زمان دوش گرفتن: حمام و دوش را به ۱۰ تا ۱۵ دقیقه محدود نمایید و از آب ولرم در حمام استفاده کنید.
از صابون ملایم استفاده نمایید: صابون های ملایم استفاده کنید. ضد عفونی کننده و صابون های ضد باکتری قادر هستند چربی طبیعی را به میزان زیادی رفع کنند و پوست را خشک نمایند.
بدنتان را خوب خشک کنید: بعد از حمام، خیلی آرام پوستتان را با یک حوله خشک نمایید و مرطوب کننده را روی پوست مرطوب استفاده کنید.
درمان پزشکی اگزما
اگزما دارای درمان قطعی نمی باشد. هدف از درمان اگزما بهتر شدن وضعیت زخم های پوستی و اجتناب از بروز نشانه های این بیماری است. درماتیت آتوپیک امکان دارد به شکل مداوم مشاهده شود و شما مدت زیادی جهت کنترل نمودن نشانه های آن تلاش نمایید و حتی در صورتی که درمان نیز موفق باشد احتمال دارد نشانه ها دوباره رخ دهند. تشخیص به موقع اگزما نیز خیلی اهمیت دارد. تا هر چه زودتر بتوانید اقدامات درمانی را آغاز نمایید. اگر استفاده از مرطوب کننده ها و دیگر اقدامات درمانی اثرگذار نباشد، پزشک شما امکان دارد این درمان ها را پیشنهاد کند:
۱. درمان دارویی اگزما
کرم ها و پماد های کورتیکواستروئید: یک نوع از داروهای ضد التهابی وجود دارند و نشانه های اصلی اگزما، مثل التهاب و خارش را رفع می کنند و باعث ترمیم پوست می شوند. این داروها را باید پس از مرطوب شدن پوست، مستقیما روی پوست بمالید. استفاده بیش از اندازه از این داروها باعث بروز عوارض جانبی، چون نازک شدن پوست می شود.
کورتیکو استروئید سیستمیک: اگر درمان‌های موضعی موثر نباشد، کورتیکواستروئیدهای سیستمیک می‌توانند تجویز شوند. این داروها به صورت تزریقی یا خوراکی (مانند پردنیزون) موجود است اما به علت عوارضی که به وجود می آورد تنها برای مدت کوتاهی باید استفاده شوند.
آنتی بیوتیک ها: موقعی تجویز می گردند که اگزما همراه با عفونت باکتریایی رخ دهد.
داروهای ضد ویروسی و ضد قارچی: این داروها عفونت های قارچی و ویروسی را برطرف می کنند.
آنتی هیستامین‌ها: این داروها با به وجود آوردن خواب آلودگی موجب کم شدن خارش شبانه می گردند.
۲. سایر درمان‌ها
پانسمان مرطوب: یک درمان اثر گذار برای اگزما شدید شامل بستن ناحیه آسیب دیده با باند‌های مرطوب می باشد. برخی اوقات این کار در بیمارستان برای بیماران دارای ضایعات وسیع انجام می گیرد، چون این کار احتیاج به پرستار ماهر دارد.
نور درمانی: این روش در بیمارانی به کار می رود که درمان های موضعی برای آن ها موثر نبوده است یا بعد از درمان، مجددا به سرعت عود می کنند. آسان ترین شکل فتوتراپی شامل قرار دادن پوست در برابر نور طبیعی خورشید می باشد. صورت های دیگر بکار بردن نور ماوراء بنفش (UVA) و اشعه ماوراء بنفش (UVB) می باشد که به تنهایی یا در کنار دارو بکار می رود. با وجود درمان اثرگذار فتوتراپی، در درازمدت تاثیراتی مثل پیری زودرس و بالا رفتن خطر مبتلا شدن به سرطان پوست دارد به همین علت، فتوتراپی در کودکان کمتر استفاده می شود.
۳. درمان اگزمای نوزادان
درمان اگزما در نوزادان شامل :
شناسایی عوامل تحریک کننده پوست نوزاد
دوری از دمای زیاد
چرب کردن پوست کودک با روغن، کرم یا پماد
در صورتی که این اقدامات اگزما را بهبود نبخشند بهتراست با پزشک کودک مراجعه نمایید. کودک شما امکان دارد به داروهای تجویزی جهت کنترل نمودن اگزما یا درمان عفونت ناشی از آن نیاز داشته باشد. پزشک احتمال دارد یک آنتی هیستامین را برای رفع خارش و ایجاد خواب آلودگی تجویز نماید که برای خارش و ناراحتی شبانه اثرگذار است.